Yörükler
Anadolu ve Rumeli'de göçebe olarak yaşayan, geçimlerini hayvancılıkla sağlayan ve mevsimlere göre ova veya yaylalarda kurdukları çadırlarda oturan Oğuz Türklerine verilen ad. Bunlara, Türkmenler adı da verilir. "Cesur, muhârip, iyi yürüyen, eli ayağı sağlam" gibi mânâları ifade eden "Yörük" kelimesi yerine, "yürük" kelimesi de kullanılır. Umumî olarak konar-göçer hayat yaşayan bütün topluluklar için kullanılan bu isim, daha çok göçebe Oğuz boyları için alem (özel isim) olmuştur.
On birinci yüzyılda Orta Asya'dan göç eden ve göçebe hayat yaşayan Oğuzlar, İran'dan geçerek, Malazgirt Zaferi'nden sonra Anadolu'ya geldiler. Burada da eski hayat tarzlarını aynen devam ettirdiler. İlk zamanlar Türkmen adıyla anılan Oğuzların bir kısmı yerleşik hayata geçti. Anadolu'nun İslâmlaştırılıp Türkleştirilmesi sırasında, Oğuz boyları, Anadolu'nun her tarafına yayıldı. Bir kısmı yerleşik hayata geçerek Türkmen adını aldı, bir kısmı da göçebe hayatını sürdürüp Yörük ismiyle anıldı.
Anadolu Selçukluları ve beylikleri dönemlerinde, Yörüklerden, askerî güç olarak faydalanıldı. Selçuklular ve Osmanlılar, Yörükleri sistemli bir şekilde toprağa yerleştirmeye çalıştılar. Orhan Gâzi ve Yıldırım Bayezid devirlerinde, geçitlerin, derbentlerin korunması, Yörüklere yaptırıldı. Osmanlıların Rumeli'ye geçişinden sonra, Yörüklerin önemli bir bölümü de Rumeli'ye göç ettirildi. Sultan Birinci Murad Han zamanında, Saruhan'dan, Serez taraflarına kalabalık gruplar hâlinde sevk edilen Yörükler, iskân edildikleri yeni bölgelerde, yabancı unsurlar arasında bir dayanak noktası teşkil ettiler ve ileride yapılacak fetihlere yardımcı oldular. Yörüklerin Rumeli'ye geçirilmeleri, Yıldırım Bayezid Han devrinde daha yoğun bir şekilde devam etti.
Sultan İkinci Murad Han ve Fatih Sultan Mehmed Han zamanlarında, yeni fethedilen yerlere, çok Yörük nüfus nakledildi. Fatih Kanunnâmesi'nde Yörüklere, diğer ahaliye göre bazı vergi muafiyetleri tanındı. Fatih Kanunnâmesi'nde, Yörüklerin, ağnam (koyunlar) resmî mükellefi ve askerlikle mükellef oldukları belirtildi. Orduda yardımcı kuvvet olarak vazife alan Yörükler, Kanunî devrinden itibaren, daha çok imar ve muhafaza hizmetlerinde kullanıldı. Bulundukları coğrafî mevki itibariyle çeşitli hizmetler gören Yörükler, sahillerde gemi malzemesi temini ve gemi yapımında; derbentlerde ve ana güzergâhlarda yol emniyeti, tamir, muhafaza, köprü inşası ve menzillere zahire toplanması ve korunmasında; madenlerde, ordunun nakliye işlerinde ve devletin kalelerinin onarımlarında da istihdam edildiler. Yörüklerin, geçtikleri yerlerde kalabilecekleri, yaylak ve kışlak alanları belirlendi.
Yörüklerin Rumeli'ye geçirilmesi ve fethedilen yerlere yerleştirilmesi, daha sonra Osmanlı Devletinin umumî bir siyaseti oldu. Ancak, sonraki devirlerde, Yörüklerin Rumeli'ye yerleştirilmesi yavaşladı. Fakat 18. yüzyılın sonlarına kadar devam etti. Bu göçlerin bir kısmı, isteğe bağlı olduğu gibi, bir kısmı ise devlet siyaseti doğrultusunda mecburî olmuştur.
Anadolu'da başgösteren Celâlî isyanları ve neticesinde meydana gelen iç çalkantılar ve ekonomik buhranlar, Anadolu'daki Yörüklerin düzeninin bozulmasına yol açtı. Bu karışıklıklar, Yörük camiasına da sirayet etti. Devlet, bu yüzden, Yörükler üzerindeki idarî otoriteyi sağlamak ve doğabilecek zararları önlemek için, onları mecburî yerleşmeye tâbi tuttu. Mecburî iskânın gayesi, göçebe hayat tarzı sebebiyle Yörüklerin, yerleşik halka zarar yapmalarını önlemek, harap ve boş olan iskân merkezlerinin imar edilmesini, ekilmeyen toprakların işlenmesini temin etmek, devlet tarafından kontrol edilmesi zor olan eşkıya gruplarına karşı bir emniyet unsuru olarak set vazifesi görmelerini sağlamaktı.
1683 Viyana Seferi'nin mağlubiyetle sonuçlanması, Rumeli ve Anadolu'da, geniş çapta aşiret hareketleri ve eşkıyalık hadiselerine sebep odu. Köprülüzâde Fazıl Mustafa Paşa'nın sadrazamlığı sırasında, 1691 senesinde, Yörükleri tamamen iskân etmek için harekete geçildi.
Rumeli'deki Yörükler, "Evlâd-ı Fâtihân" adı altında yeni bir teşkilata tâbi tutuldu. Bunlardan, askerî maksatlarla faydalanılmaya çalışıldı. Anadolu'daki Yörükler ise, bilhassa Hama, Humus, Rakka ve Halep bölgelerine yerleştirilmek suretiyle, Aneze ve Şammar aşiretlerinin baskınları önlenmeye çalışıldı. 18 Mart 1692 tarihli bir ferman ile, Anadolu'nun çeşitli vilayet ve sancaklarından, muhtelif yörük aşiretlerine mensup yetmiş kadar oymak yerleştirildi. Bu aşiretlerin, yerlerini terk etmemeleri için de, Adana ve Maraş taraflarında, derbent mahallelerine Yörükler yerleştirildi. 1720 senesinde, Şam vilayetine bağlı bazı sancaklar Yörükler yerleştirilmek suretiyle, Türk nüfusu yönünden takviye edildi. Bazı Yörük oymakları da, kendi yaylak ve kışlaklarında iskâna tabi tutuldular. 1693 senesinde, Kayseri vilayetine bağlı Zamantı ve Pınarbaşı yaylaları, 1728'de Zamantı Irmağının etrafındaki harabe köyler, bu bölgede yaylak-kışlak hayatı yaşayan Yörüklere tahsis edildi. Ayrıca Kozan Dağındaki Yörükler, Çukurova'ya, Orta Toroslar'daki kalabalık Yörük cemaatleri İçel'e, Antalya ve Isparta bölgelerinde dağınık halde bulunan Yörükler ise, Taşeli yaylaklarına yerleştirildiler. Bu arada, Orta Anadolu'ya (Çiçekdağı, Nevşehir, Niğde) yörük iskânı yapılırken, Teke, Hamid, Beyşehir, Alanya ve Akşehir Yörüklerinin de uygun yerlere yerleştirilmeleri için, 1732 senesinde ferman çıkarıldı. Ayrıca doğudan batıya uzanan Toros Dağlarının iç ve dış kısımlarında yeni kurulan birçok kasaba ve nahiyelere de, çeşitli yörük cemaatleri yerleştirildi. İçel ve Alanya bölgesinde yaşayan bazı Yörükler, Kıbrıs Adasına gönderildiler.
On dokuzuncu yüzyılın ortalarından itibaren, Yörüklerin iskânı, daha düzenli olarak yapılmaya başlandı. Vilayetlerine Yörük iskân edilecek valiler, yaylak ve kışlaktaki Yörükler üzerine iskân nazırı tayin ederek, onları disiplin altına almaya çalıştılar. Tanzimat'tan itibaren de boş araziler ve terk edilmiş yerler, iskân sahası olarak seçildi. Bu şekilde iskân için Bursa, Sivas, Ankara, Konya ve Aydın eyaletleriyle mülhakatı (bağlı yerler) seçildi. Yörüklerin iskânı için tertip edilen Fırka-i Islâhiye, Adana Halep, Maraş ve Ayıntab'da (Anteb) yeni kasabalar da kurmak şartıyla pek çok Yörük cemaatini iskâna tâbi tuttu.
Bugün, Yörüklerin tamamı yerleşik hayata geçmişlerdir. Ancak, eski hayat tarzlarını devam ettiren ve yaylak-kışlaklarda göçebe olarak yaşayan Yörükler, Toroslar'da hâlâ mevcuttur.
( Yukarıdaki Bölüm) Dallog Türk tarihinden alınmıştır.
1071'den sonra İran üzerinden. Anadolu'ya Türk Boylarının göçleri başlamıştı. Bu göçler özellikle Moğolların Harzemşahlar devletini yıkması üzerine (l23l) büyük boyut kazanarak 1300'lere, daha sonra da azalarak 1517 yılına kadar sürdü. 1187, 1232, 1244 ve 1270 yıllarındaki büyük göç dalgasıyla Orta Asya, Sibirya, İdil-Ural ve Kafkasya'dan 24 veya 48 (günümüzdeki ) Türk boyundan değişik oranlarla aileler gelerek Anadolu'ya yerleştiler. Selçukluların, Yörükleri iskan ettiği esas bölge Aydın, Balıkesir ve Muğla yöresidir. Yörüklerin bir bölümüde Kayıhan boyuyla (Osmanlılar) birlikte Anadolu'ya gelmiş önce Ahlata (Bitlis) oradan Fırat nehrinin aşağı kısımlarına (Suriye Caber Kalesi Türk mezarı civarı) sonra Karacadağ (Urfa) daha sonra Ankara (Haymana civarı) ve en son olarak da Söğüt (Bilecik) çevresine yerleştiler.
Yörüklerin Anadolu'daki Yerleşim Yerleri
Selçuklular, Orta Asya'dan göçle gelen Türkleri; meşguliyetlerine uygun olan yerlere (Örneğin: Esnaf ve sanatkarları şehirlere, çiftçileri ovaya, bahçe tarımı yapanları dere kenarlarına) ve genelde de boy olarak topluca yerleştiriyordu veya bir bölgeyi fetheden komutana orasını tahsis edip, boyunu da buraya iskan ediyor, İçişlerinde geniş yetki ve serbesti tanıyarak bu beyi, bölgenin yöneticisi ve uç beyi olarak görevlendiriyordu.
Yörüklerin Yerleştirildikleri Yöreler:
1- Aydın Beyliği'nin Kurulduğu (1320-1390) Aydın ve Çevresi.
2- Osmanlı Beyliği'nin Kurulduğu Bilecik, Bursa çevresi.
3- Karasi Beyliği'nin Kurulduğu Balıkesir, Çanakkale çevresi .
4- Saruhanlı Beyliği'nin Kurulduğu Manisa çevresi.
5- Germiyanlı Beyliği'nin Kurulduğu Kütahya çevresi.
6- İnançoğulları Beyliği'nin Kurulduğu Denizli çevresi.
7- Karaman-Karamanlı Beyliği'nin Kurulduğu Karaman, Konya, Mersin
çevresi.
8- Tekeli-Teke Beyliği'nin Kurulduğu Antalya çevresi.
9- Hamit Beyliği'nin Kurulduğu Isparta, Burdur Çevresi
10- Menteşe Beyliği'nin Kurulduğu Muğla çevresi.
11- Ramazanoğlu Beyliği'nin Kurulduğu Adana çevresi.
12- Dulkadirli Beyliği'nin Kurulduğu KahramanMaraş çevresi.
13- Kozan Beyliği'nin Kurulduğu Kozan Çevresi
Yörükler bu beyliklere kurucu veya asli unsur olarak katılmıştır. Yörüklerin Anadolu'ya ilk geldiklerinde yoğun olarak yerleştirilip yaşadıkları ilk bölge Aydın, Balıkesir ve Muğla çevresidir. Osmanlılar, 1700-1880 yıllarında dış yenilgilerle devlet düzeninin sarsılması, otorite boşluğu özellikle vergi ve yargıdaki haksızlıklar, eşkiyalığın yaygınlaşması, yöneticilerin rüşvet ve haraç almaları, aşırı vergi ve uzun süreli (4-10 yıl gibi) askere almak amacıyla halka baskı ve zulmünü arttırmasıyla başlayan iç isyanları önlemek ve bastırmak için alınan tedbirler sırasında Yörük Obalarını da parçalayıp onlu-yirmili çadır grupları halinde başka bölgelere dağıttı. Adana, KahramanMaraş, Hatay ve Gaziantep taraflarında Yürüklere "AYDINLI" denilmesinin nedeni budur.
YÖRÜKLERİN BAĞLI OLDUĞU BOY
Yörük obaları, Türk boylarının dahil olduğu dört ana gruptan Karluk ve Oğuzlara bağlıdır. (Bir varsayım: Türkler dört ana gruptur. Bu dördüncü grubu göçebe ve konar göçer, hayvancılık yapan Bozkır ve Yayla Türkleri oluşturur, Avşar, Bekdik, Kaşgay, Kazak, Kırgız, Türkmen ve Yörükler gibi.)
Oğuzlar önce Bozoklar ve Üçoklar olmak üzere iki gruba ayrılır.Bu iki grupta da 12'şerden 24 Oğuz boyu vardır. 24 Oğuz boyundan Türkmen grubuna dahil edilebilecek boy sayısı ençok 11 dir. Bunlar: Alayundlu (alaca atlı, iyi atlı), Bayat, Beydili, Çavuldur (Çavdarlı? Cavdır), Döger, iğdir, Kayı (Karakeçili), Kınık, Salur (salar), Yuva ve Yüregir'dir.
Bu boy adlarının bazıları İ.Ö. 209'dan itibaren İ.S. 1880'lere kadar değişime uğrayarak Türkmenistan'da Alieli, Ata, Çavdarlı, Ersarı, Gökler, iğdir, Kara, Sarı, Salur, Teke (Akalteke) ve Yemut oymaklarına dönüşmüş. Kuzey ve Güney Türkmenistan (Horasan) da 1995 yılında ise bu oymak adları Alili, Ata (Atabay), Caferbaylar, Çovdur, Gerkez, Göklen, iğdir, Kara keçili, Nohurlu, Teke ve Yomut olmuştur. Enson 1934'lerde iskan edilen Türkiye'deki bu ası1 ana Türkmen boyuna mensup oymaklar; kısmen isim değiştirerek , kısmen de büyük oymakların devlet tarafından parçalanıp yeni küçük oymaklar oluşturulmasıyla sayıları artmış olarak günümüze kadar ulaşmıştır, çoğu aile adı taşıyan küçük Türkmen oymağı sayısı 2000'i geçmiştir. Anadolu'daki Büyük Türkmen Oymakları: Atçeken, Beydili, Berelli, Barak, Bekdik, Cerit, Çavdır, Danişmentli, Elbeyli (İlbeyli). Gök (Gökçeli), Halep Türkmeni, Işıklar, Iğdır, Kara, Karakoyunlu, Karakeçili, Kızıl, Kızılkeçili, Mamalı, Sarı, Tabanlı, Teke, Yeni il Türkmeni (Caber, Musacalı gibi).Aynı Türkmen oymağına; Aydın'da Danişmentli, Yozgat'ta Mamalı, Ankara 'da Tabanlı denilebildiğinden işin içinden çıkmak zordur. Avşar'larda Oğuz Boyudur ama Yörükler, Azeriler, Kaçarlar ve diğer 9 Oğuz Boyu; "Alkaevli, Bayındır (kolları;Akkoyunlu, Abdal, Evci), Bügdüz, Cepni ve Tahtacı , Dodurga, Eymür, Kargı, Kızık, Peçenek (Boşnak) " gibi Türkmen değildir. Yörükler halıcılığı Türkmenlerden öğrenmişlerdir. Türkmenlerin halısı, Yörüklerin ise kilimi meşhurdur. (bkz:100)
Yörükler, Oğuzların Karaevli, Yaparlı-Yabırlı ve Yazır-Yazırlı boylarındandır. Karaevli-Karabölük; Karaçadırlı anlamındadır. Karaevli Obası Tekirdağ Alanya, Kadirli, Isparta, Sinop, Antalya, Kozan, Bolu, Kastamonu, Sivas, Tokat, Zonguldak, Ulukışla ve Balkanlara iskan edilmiştir. Yaparlı, Yaperli, Yıparlı, Yapar, Yapallı, Yabırlı, Yabır boy adı; önüne çıkanı yıkan, deviren, zorluklara, güçlüklere rağmen işini beceren, verilen görevi yerine getiren anlamındadır. Yapar-Yabırlı Obası; Karaisalı, Adana, İsparta, Ereğli (Konya) ye iskan edilmiştir.Bolu (Gerede) ve Çorum (Alaca) da iki yerleşim birimi adı Yaparlı'dır. Yazır, Yazırlı, Yazgır, Yazar boy adı; Halk ağası, çok il sahibi, il ağası anlamındadır. Yazırlı obası, Adana, Kozan, Kahramanmaraş, Kayseri, Konya, Akşehir, Edirne, Isparta, Burdur, Koyulhisar (Sivas), Edremit, Ankara, Korkuteli, Kumluca, Finike, Çorum, Denizli, Gaziantep, Tekirdağ,, Kurşunlu, Kelkit, Aydın, Kütahya, Eskişehir ve Bolvadin'e iskan edilmiştir. Bu üç boy adı uzun bir tarihi dönem içinde boyu temsil niteliğini yitirmiş ve oba adı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Karakeçi kılından dokunan karaçadırı; Karakoyunlular dışında genelde Avşar ve Türkmenler kullanmaz. Ancak karaçadır Yörüklere de özgü değildir.
Bu üç Oğuz boyu adı uzun dönem içinde değişime uğramış ve unutulmuştur. Daha Orta Asya'da iken yeni Yörük boy adları oluşmuş ve Yörükler bu üç grup altında toplanmıştır. Bunlar Honamlı, Horzum ve Tekeli Yörük boylarıdır. Bütün diğer Yörük obaları bu boyların alt kollarıdır. Selçuklu ve Osmanlılar karışıklığı önlemek ve düzeni sağlamak için Avşar ve Türkmenlerden farklılık gösteren Honamlı, Horzum ve Tekeli göçebe gruplarına yörük adını vermiş ve bütün yazışmalarda bunlar için ısrarla yörük adı kullanılmıştır. Yörük adı da zamanla Avşar, Azeri, Kazak, Kırgız,, Özbek, Tatar, Türkmen ve Uygur gibi bir Türk boy adı olmuştur. Honamlı adı; Hunlarla ilgilendirilmekte, "Hun yapılı şeyler, Hun namlılar" Ho, işaret sıfatı olarak işte şu, ünlü, şöhretli, şeklinde yorumlanmaktadır. Horzum adı isen Harzem, Harezm ve Huvarzem bağlantısı kurularak, acayip kaleleri olan ülke anlamında kullanılmaktadır. (bkz:45)
Özellikle 11.YY da Selçuklu Göç Politikası, 13.YY da Moğol ve 15.YY da Timur'un zorlamasıyla Anadolu'ya üç büyük grup olarak gelen Horzum Yörük boyu Aydın, Balıkesir, İzmir, Kütahya ve Afyon Yöresine, Honamlı'larda yine Aydın, Isparta, Antalya Yöresine, Teke Yörük Boyu ise; Antalya, Alanya, Burdur ve Fethiye Yöresine yerleştirilmiş. 1071- 1934 yılları arasında idari, siyası, ekonomik, güvenlik, askeri, sosyal-etnik vs. nedenlerle devlet bu Yörük obalarının yerlerini defalarca değiştirmiş, önce Doğu-Güney Doğu ve Suriye' ye yerleştirdiği Türkmen oymaklarını Isparta., Afyon ve Aydın'a yerleştirmiştir. Tersi de olmuş örneğin Horzum Boyuna mensup obalar Adana ve Mersin'e, Honamlılar ise Mersin, Kahramanmaraş, Konya ve Aksaray'a iskan edilmişlerdir. Büyük obalara otlakların yetmemesi, akrabalar arası geçimsizlik, savaş nedeni ile Balkanlar, Ege, Adana ve Mersin' in işgali, bölgedeki yerleşik grupların kötü davranışı sebebiyle ana obadan kopmalar ve devletin sayıca kalabalıklaşan grupları parçalayıp dağıtması gibi nedenlerle çoğalıp kayıtlara gecen Yörük obaları sayısı ikibini aşmıştır. Ancak bu oba adlarının çoğu aile adıdır, örneğin; Çakır Ali, Cafer, Ahmetçe, Darı hacılı obaları gibi . Bir kısmı da kamu görevlilerince, resmi işlemler sırasında verilmiş uydurma anlamsız lakaplardır. Örneğin; Bulut,, Cinliin, Çakmaklı, Cücüklü. Çirkin obaları gibi bazı Avşar elleri veya Türkmen oymakları nasıl ki halen boy adlarını taşıyorsa yörük topluluklarından da aile adı yerine Honamlı, Horzum, Tekeli hatta Yabır, Yazır boy adlarını taşıyanlar vardır. Adana, Hatay, Gaziantep ve K.Maraş'ta ki yörükler ise kendilerini Aydınlı olarak tanımlamakta, çevreden de Aydınlı olarak bilinip, söylenmektedirler.
Yörüklerle Türkiye'deki diğer göçebeler karşılaştırılırsa; bulundukları coğrafi saha, iklim, yayla veya ovaya yerleşmiş olmalarına göre, lisan; kullandıkları günlük kelimeler, lehçe, şive, ağız ve ses tonu ayrıca töre,örf, adet, anane, gelenek, görenek hatta fiziki çehre, görünüş açılarından farklı özellikler taşıdıkları görülecektir
Aydın' yerleştirilen obalar
Kaçar ve Kaçaroğlu Yörük Obaları :
Isparta, Afyon, Aydın, Manisa, Antalya, İçel, Alanya, Kütahya, Akşehir ve Yozgat'a iskan edilmişlerdir.
Karatekeli Obası
Kütahya, Muğla, Antalya, Aydın, İzmit, Manisa ve Afyon'a iskan edilmişlerdir.
Sarıtekeli:
Aydın, Antalya, Manisa.
1700-1934 Yılları arasında göçebelikten alıkonularak zorunlu iskana tabi tutulanlar
Aydınlı Yörüğü: Aydın, Antalya, Ezine, Alanya, Manavgat, Isparta, Muğla, K.Maraş, G.Antep, Hatay, Adana, Mersin.
Döneli: Aydın, Antalya, İçel, Silifke, Mut, Gülnar, Erdemli, Anamur, Tarsus, Bozkır, Ereğli (Konya), Karaman, Ermenek, K.Maraş, Bolu, Adana, Bilecik, Kilis ve Suriye
Eskiyörük: Antalya, Alanya, Manavgat, Isparta, Yalvaç, Mersin, Anamur, Gülnar, Aydıncık, Aydın, Denizli, Muğla, Manisa, Adana, Beyşehir, Kıbrıs, Suriye.
Horzum: Aydın, Kütahya, Manisa, Isparta, Yalvaç, Adana, İmamoğlu, Afyon, Dinar, Dazkırı, Denizli, Uşak, Antalya, Alanya, Muğla, Konya, Akşehir, Ereğli (Konya), İçel, Ayrancı (Karaman.)
Karatekeli: Kütahya, Simav, Muğla, Antalya, Manavgat, Alanya, Aydın, İzmit, Manisa, Afyon, (Sincanlı-Çatkuyu), Adana, İçel, Tarsus, Adapazarı, Kocaeli.
Melikli: Fethiye (Muğla), Isparta, Ayrancı(Karaman), Adana, Antalya, Alanya, Bursa, Tarsus, İçel, Aydın, Balkanlar, Suriye.
Sarıkeçili: Antalya, Kaş, Aydın, Isparta, Eğirdir, Uluborlu, Yalvaç, Adana, Burdur (Aziziye, Bereket), Çumra, Akşehir, Doğanhisar, İçel, Ayrancı (Yarıkkuyu Köyü), Karaman, Afyon, Dazkırı, Manisa, Kütahya, Honaz.
Sarıtekeli: Aydın (Yörük Ali Efe bu obadan), Serik, Manisa
Tırtar: Aydın, İçel, Afyon, Ereğli (Konya), Isparta.
Tekeli: Antalya, Alanya, Manavgat, Manisa, Aksaray, Kütahya, Sivas, İzmir, Bergama, Aydın, Söke, İçel, Tarsus, Anamur, Silifke, Niğde, K.Maraş, Karaman, Ermenek, Adana, Aladağ, Kayseri, Muğla, Samsun, Balkanlar.
Saçıkaralı: Kütahya, Denizli, Konya, Akşehir, Beyşehir, Ereğli (Karaburun Köyü), Aydın, Antalya, Gazipaşa, Manavgat, Alanya, İçel, Anamur, Tarsus, Adana, Kozan, Saruhanlı- (Manisa), Uşak, Kıbrıs.
Ali Rıza Yalkın'ın Araştırmalarına Göre: 1934 Yılında Göçebe Ve Yarıgöçebe Olarak Hayvancılık Yapan Türkmen Oymakları Ve Yörük Obaları:
a) Aydın Yöresi Oymakları:
1- Abdal
2- Akdağlı
3- Akkozalı
4- Alacakoyunlu
5- Beylikli
6- Burhan
7- Çepni
8- Dedekarkınlı
9- Derici
10- Harmandalı-Harbendeli
11- İmir
12- Cerid
13- Karamanlı
14- Karayağcılı
15- Köseler
16- Kirtiş
17- Kızılışıklı
18- Kocabeyli
19- Musalarlı
20- Omurlu
21- Rahman
22- Saraç
23- Taşevli
24- Yatağanlı
25- Yelaldı
b) Aydın Obaları:
1- Honamlı
2- Horzum
3- Karatekeli
4- Menemenci
5- Sancaklı
6- Sarıtekeli
16. Yüzyıl Anadolu Coğrafyasındaki Aydın bölgesindeki Bazı Oymak ve Obalar
Aydın-Kütahya-Ankara Yöresi Oymak ve Obaları:
1- Akkoyunlu
2- Akkeçili
3- Avşar
4- Alayundlu
5- Bozkuş
6- Çullu
7- Ellici
8- Kayı
9- Karakoyunlu
10- Karakeçili
GÖÇEBELERİN İSKANI
18 ve 19.yy. da Osmanlı Halkının Genel Durumu:
1700 yılından sonra komşu devletlerle yapılan savaşların artması, yenilgilerin başlaması ve savaş ganimeti elde edilememesi nedeniyle Has, Tımar ve Zeamet sisteminde bozulma başladı. Yöneticiler yaşantılarını korumak için (Nazır, Beylerbeyi, Subaşı, Mutasarrıf, Kadı, Vergi toplayıcı gibi devlet memurları) halktan aldığı vergileri arttırdı. Askere alınan er adedi çoğaldı, askerlik süresi uzadı, ama cepheden evine dönen gazi adedi azaldı. Gayri Müslimler (Ermeni, Rum, Yahudi), Araplar, Kürtler, İstanbul'da yaşayanlar, bedel ödeyen sanatkar, esnaf, tüccar ve büyük çiftçiler ekonomik sistem aksamasın, üretim sürsün (veya savaşmaz) diye askere alınmıyordu. Sözün özü, anlamsız ve neticesiz savaşlarda ölenler; "ihtisası olmayan, düşünmeyen" Yörük, Türkmen, Avşar, Laz, Çerkez veya küçük çiftçilerdi (köylüler). Dıştaki yenilgiler hemen içerde de tesirini gösterdi. Merkezi yönetimin taşra üzerindeki kontrolü, etkisi azaldı. Halk bunu fırsat bilip çocuğunu askere göndermek istemedi. Vergisini geciktirdi veya hiç vermedi. Yükümlü olduğu geri hizmetleri aksattı veya yerine getirmemeye başladı. Susuz, iklimi sert veya çok sıcak, sivrisinekli yerlerden sulu ve ılıman yerlere kendiliğinden göçmeye başladı. Düşman eline gecen eski Osmanlı topraklarından Türk ve Müslüman ahali Anadolu'ya göç etmeye başladı. Sistemin aksaması nedeniyle devlet gelirleri azalırken giderleri de artmaya başladı. Ayrıca vergi ve gelir dağılımı adaletsizliği sonucu bazı kişiler aşırı zenginleştiler. Yetkililer, yöre zenginleriyle işbirliğine yönelip halka baskı yaptılar veya yörenin esnaf ve ağalarının halkı soymasına göz yumdular. Üretim, ticaret ve mal nakli (dolaşımı) aksadı. Aç1ık ve yokluklar baş gösterdi. Yerleşik halk ve göçebeler önce hallerinden mahalli yöneticilere yakındılar, ilgi ve çözüm bulamayınca mahalli yöneticileri üstlerine şikayet ettiler. Görevde kalmak isteyen mahalli yöneticiler, halkın bu şikayet, dilek ve protestosunu yukarıya, devlete isyan gibi gösterdi. Merkezi idare durumu, sağlıklı değerlendiremedi. Şikayet ve sorunların esas nedenine inmedi ve ilgisiz kaldı. Hatta eski gücünü taşrada yeniden kurmak, gelirlerini daha da arttırmak için askeri yöntem ve tedbire başvurdu. Yolsuzluk, yoksulluk., öksüzlük, hastalık, çaresizlik ve adaletsizlikler halkı bezdirmişti. Sosyal patlama için bir kıvılcım yeterliydi. Bu durumu gören, değerlendiren komşu ülkeler bazı etnik grupları kullanarak, kışkırtarak ülkede karışıklıklar çıkardı. Yer yer isyanlar baş gösterdi. İsyanların nedenini araştırıp, onlara din, ilim adamı gönderip sorunlarını dinleyip, görüşüp barışçı yollarla gerçekçi ve akılcı metotlarla, güzellikle onları iknaya ve işbirliğine yönelmedi.
Göçebelerin İskan Edilmelerini Gerektiren Sebepler:
Savunma amaçlı savaşların yeniliği ile sonuçlanması içerde maddi ve manevi bir sürü soruna sebep oldu. Devletin içte ve dışta itibarı sarsıldı. İşgal edilen Osmanlı topraklarından Anadolu'ya Türk ve Müslüman göçü başladı. Muhacirler şehirlere yığıldı; idari, ekonomik, adli ve sosyal sistem bozuldu, üretim ve dağıtım aksadı, kıtlık oldu. Ülkenin bir çok yerinde eşkıyalar türedi, iç karışıklıklar isyana dönüştü. Devlet bu kötü durumu düzeltmek için askeri tedbire başvurdu. Askeri tedbirler nedeniyle harcamalar daha da arttı ve mali durum daha çok bozuldu. Devlet cari giderlerini ve dış ülkelerle yapılan ve yenilgiyle biten savaşların harcamalarını karşılamak için vergileri arttırdı ve yeni vergiler koydu. Halk daha da sıkıntıya düştü. Bazı maddelerin üretimi, tüketimi karşılamaz oldu, ithalat başladı. Dış ülkelerden yüksek faizle borç para alınmaya başlandı. Enflasyon ortaya çıktı ve halkın gelirini azalttı, para pul oldu. Üretici, vergi ve askeri yük altında, ezildi.
Devlet, gelirlerini arttırmak, yeni gelir kaynakları bulmak ve artan giderlerini karşılamak için (giderleri azaltmayı hiç gündeme getirmediler) ıslahat (reform) hareketleri başlattı. Fakat fedakarlık, samimiyet ve gerçekçilikten uzak bu çalışmalar, kalıcı ve kesin bir çözüme dönüştürülemedi. Bunda devlet memuriyeti dağıtımı, iskan yerlerinin belirlenmesi, askere alım ve, vergi toplamada rüşvetin, kayırmanın yaygın olması, görevin ehline verilmemesi, köylü, küçük esnaf, sanatkar ve göçebeler perişan olurken; memur, ayan (büyük çiftçi, tüccar), din adamları, subay, Ümera ve saray1ılar sanki Kanuni döneminde yaşıyormuş gibi saltanat sürmelerinin rolü büyüktür. İstanbul'daki Dolmabahçe, Yıldız., Küçüksû, Beylerbeyi ve daha bir çok saray ve köşk, hep bu çöküş döneminde hatta Avrupa'dan alınan borç paralarla yapılmıştır. Aynı günlerde cephedeki asker ise mermisiz, yiyeceksiz., giyeceksiz (yazlık elbise ile kışın Sarıkamış cephesinde siperlerde 80 bin askerimiz daha savaşamadan soğuktan donarak öldü) ve kötü idare sonucu yeniliyor ve ölüyordu.
Göçebelerin İskanından Umulan Yararlar:
a) İç karışıklıklar; köylülerin ev ve arazilerini terk etmesine, bu da devlet gelirlerinin azalmasına neden olmuştu. Sahipsiz kalarak harap olan bu ev, bağ, bahçe ve tarlalara eski sahiplerini veya göçebeleri yerleştirerek atıl kalan bu değerleri ekonomiye yeniden kazandırmak, azalan zirai üretimi ve devlet gelirlerini arttırmak.
b) Sınır boylarından içeriye, köylerden şehirlere olan göçü durdurmak, büyük şehirlere toplanan nüfusu taşraya geri göndermek.
c) Sarsılan ekonomik ve sosyal dengeyle bozulan asayişi düzelterek halkın can, ırz, mal ve yol güveniliğini sağlamak, idaredeki aksak1ıkları düzeltmek, yasadışı davranış ve unsurları (eşkıya gibi) ortadan kaldırmak. Devlet düzenini yeniden kurup, kurallarıyla yeniden işler hale getirmek. Gelişen, değişen iç ve dış şartlar, bilim ve teknolojideki gelişmeler, buluşlar hiç dikkate alınmadı. Yine eski düzen yeniden kurulmak istendi ama başarılamadı. 1918'de 600 yıllık Osmanlı, Mondros ve Sevr anlaşmalarıyla sona erdi, ülke başkenti dahi işgale uğradı. Devlet, bilim ve teknoloji üretememesi nedeniyle çağa uyamadı. Devletin çökmekte olduğunu göremeyenler, yıkıldığını da kabul etmediler. İnsanın hasta olduğunu kabul etmeyip veya yanlış teşhis koyarak tedavi olamaması, iyileşmemesi veya daha da kötü duruma düşmesi gibi .
d) Derbend (Yol geçidi) ve hanlara yakın köylere göçebeleri yerleştirerek, insan ulaşımını, gıda ve eşya naklinin güvenliğini sağlamak.
e) Vakıf personeline maaş verecek ve vakıf hizmetini sürdürecek birikmiş parası kalmadığından ve yenisi de gönderilmediğinden, faaliyetine son veren vakıf okul ve hastanelerinin ana gelir kaynağı vakıf arazilerine göçebeleri yerleştirerek, arazi ve zeytinlikleri yeniden üretime geçirmek, böylece vakfın amacı olan kamu hizmetinin yeniden verilmesini sağlamak .
f) Ülke sınır güveniliğini sağlamak, dengeyi temin, saldırılarda set teşkil ettirmek amacıyla Türkmen veya Yörükleri; Urfa, Adıyaman, Malatya, Sivas ayrıca Humus, Hama, Halep, Rakka ile Antakya, Amik, Azaz, Bağras ve kanunsuz davranışta bulunanları cezalandırmak üzere Balkanlara veKıbrıs'a zorla iskan etti veya sürgüne gönderdi.
ANADOLU'YA GELEN OĞUZ BOYLARINA BAĞLI EL, OYMAK VE OBALAR: FARUK SÜMER'İN ARAŞTIRMALARINA GÖRE
KAY1: Kayıları oluşturan oymak ve obalar ile kolları;
1- Atçeken
2- Aksaklı
3- Göklen
4- Karaman Kayısı
5- Karakeçili
6- Kayıcık
7- Kayı Yörükleri
8- Kutlubeyhacılı
9- Menteşe Kayıları-Fethiye Yörükleri
10- Savcı Hacılı
BAYAT: 16. YÜZYIL
1- Beçili
2- Bozcalı
3- Gözlücekli
4- Halep Bayadı
5- İldilekli
6- Karabayat
7- Karacabayat
8- Kuzugüdenli
9- Melek hacılı
10- Özbayatlar (Akbayatlar)
11- Pehlivanlı: Çalışlı, Alibeyli
12- Reyhanlı
13- Şambayadı (Dulkadirli Bayadı) Kolları: Hasancalı, Hacılı, Hızırlı,
Karacakoyunlu, Kesmezli, Kızıldonlu, Şarklı, Şeyhli.
BEĞDİLİ: (1698)
1- Balabanlı
2- Bekmişli
3- Bayraktar (Güneç)
4- Bozlu
5- Bozkoyunlu
6- Bozgeyikli
7- Çakır Beğdili (1863 Yılı Kayıtlarında) Kolları: Amanhoca, Boran,
Çakır, Karışmaz, Kolukara, Sarıavul
8- Çelebi
9- Çobanbeyli
10- Dimlekli
11- Fakihli
12- Güneş
13- Gün
14- Hoca Alişeyh oymağı
15- Hacımahlı
16- Haydarlı
17- Karaçalı (Büyük ve Küçük Karaçalı)
18- Karaşeyhli
19- Kazlı
20- Karahasanlı
21- Kadirli
22- Kuzucaklı
23- Otamışlı - Hotamışlı
24- Sincan
25- Süleyman Kethüda
26- Tatalı
27- Taşbaş
28- Topaklı
29- Ulaşlı
DÜĞER (DÖĞER):
1- Düğerli
2- Halep Düğeri
3- Hama Düğeri
KIZIK:
1- Bozatlı
2- Mihmatlı
3- Pehlivanlı
YAZIR:
1- Karadaşlı (taş)
2- Karaçalı (Anamaslı)
3- Kara Yazır
4- Sarı
5- Kıydır
İĞDİR:
1- Biçer îğdiri
2- Bozdoğan
3- Horzum
4- Sarı Hamzalı
ALAYUNTLU:
Inallı
KINIK:
1- Alalar
2- Göçeri
3- Kınıklar
4- Kınık Uşak
5- Konuklar
6- Selçuklu-Selçuk
AVŞARLAR
A. Avşar (Afşar) Elleri:
l - Akkoyunlu Avşarı
2- Alplu
3- Aydın Avşarı: Avşarlı, Balabanlı
4- Bahrili
5- Bedil
6- Cingözoğlu: Araslı, Deller (Deliler), Eberli, Torun
7- Elbendi
8- Günbendi
9- Genceli
10- Gündüzlü
11- Halusağı
12- Halep Avşarı
13- İmanlı Avşarı: Bidil, Kızıl
14- İmamkulu: Bebek, Esebeyli
15- Karahacılı-Hocalı
16- Karamuhlu
17- Kazıklı
18- Karagündüzlü
19- Karamanoğullan Avşarı
20- Kutbeyi-Kutbegilüler Avşarı
21- Köpekli Avşarı: Alpli, Aydoğmuş beyli, Boynukısalı, Deliler, Köçekli,
Sekiz
22- Kırklı
23- Karagündüzlü Avşarı
24- Kara Avşar
25- Mansurbey Avşarları: Huzistan (Şumla), Kuhguliye (İran)
26- Recepli Avşarı (1580 yılı başlarında Recep Kethüda adlı ağa nedeniyle
bu adı aldılar. Kethüda; oymağın vergi ve askerlik işlerini yürüten
devlet memuru.)
27- Uşak Avşarı: Hocafakılı, Musacalı, Öksüzler.
B. Avşar (afşar) Kelimesinin Anlamı:
a) Çevik
b) Vahşi hayvan avına hevesli.
c) Toplayıcı
d) Zaptiye memuru.
e) "AVŞ" fiilinden türeyip, müsaade etmek, itaat etmek, itaatli.
C - Avşar Elleri-Oymakları:
1- Kuzey Suriye Avşarı:
a) Köpekli
b) Gündüzlü
c) Kutbeği
2- Halep Avşarları:
3- Boz-Ulus Avşarları:
4- Dulkadirli Avşarları:
a) Maraş (İmanlı) Avşarı:
b) Kars (Kadirli) Avşarı-Karsi Maraş
c) Boz-ok Avşarı
d) Yeni il (Sivas) Avşarı
e) Kozan Avşarı
f) Uşak Avşarı
g) Aydın Avşarı
h) Biga ve Karasi (Balıkesir)
5- Recepli Avşarı
6- İran Avşarları:
a) Mansur Bey (Kuh-giluye) Avşarı
b) İmanlı Avşarı
c) Alplu Avşarı
d) Usalu Avşarı
e) Eberli Avşarı
BAYINDIR:
1- Akkoyunlu (Bayındırlı, Bayındiriye)
2- Elsiz Piri (Tülü Bayındır)
3- Halitli
4- İlarslan
5- Kalaycı
6- Karahacılı
7- Körük
8- Yasağlık
ÇAVULDUR (ÇAVDIR):
1- Abdal
2- Adil
3- Bozacı
4- Buruncuk
5- Esenli
6- Habil
7- İğdir
8- Karaçavdır
9- Şeyhler
ÇEPNİ (Trapzon ve Rize Çepnileri Sünni, Kırşehir-Çiçekdağ, Gaziantep ve
Balıkesir Çepnileri alevi inancındadır.)
1- Başımkızdılı
2- Çepniözü
3- Dilçepni
4- Kandemir
5- KasabuIur
6- Karalar
7- Kızılkoca
8- Köseler
9- Kormazlı
10- Sarılı
11- Şuayıplı
EYMÜR (Eymir, İmir)
1- Affan Eymürü
2- Bunsuzlu
3- Çarık
4- Dündarlı
5- Karagözlü
6- Sancarlı
7- Sancaklı
8- Sarı Eymir
9- Tosun
PEÇENEK(16. Yüzyıl)
1- Bayırlı
2- Berayirli
3- Boyacılı
4- Ekiz (Ekizler)
5- Habilli
6- Hamutlu
7- Hızır Hacılı
8- İsa Hacılı
9- Piribeyli
10- Şahmelikli (Ali Kethüdalı)
11- Sipahiler
12- Yadbeyli
PEÇENEKLER (9.YÜZY1L)
1- Çor
2- Çoban
3- Gülbeğ (Kulbey)
4- İrtim
5- Kangar
6- Karıbay
7- Kopun
8- Talmat
9- Yula
SALAR (Salur, Salgur, Selluriye):
1- Aksalurlar: Akıncılı, Alabozlu (İldeğen), Emet
2- Çoğunlu-Çuğun
3- Karabelli
4- Mürgap Salurları:
a) Ana Böleği: Buhara, Bekesli, Töre, Yadçı
b) Karaman: Alam, Beğböleği, Görçikli
c) Yalavaç: Ordu Hoca, Sakar, Tizi, Yaz
5- Salurlu (Çörmük)
6- Salihler
7- Şeyhsalur
8- Sipahizadeler (Keremoğulları)
9- Türkmenistan ve Horasan salurları:
a) İç Salur: Ersarı
b) Dış Salur: Sarık, Teke, Yomut
YIVA: Iva, İva, İve, Elivaiyye, ava, Yava, Yuva
1- Baharlı
2- Büyük Yıva
3- Dergeç
4- Durmuş Hacılı
5- Esenceli
6- Hayl Yıva (Atlı sınıf Yıvası)
7- Kaçar
8- Karakoyunlu: (Ağaçeri, Alpagut, Baranlı, Duharlı, Hacılı, Karamanlı,
Sadlı)
9- Küçük Yıva
10- Perçemoğulları
11- Yahşiyanlı
12- Yaruklu(ışık)
13- Yuvalı(Karayuvalı)
ANADOLU TÜRKLERİ
A. TÜRKİYE'YE (ANADOLU'YA) GELEN KALABALIK ANA TÜRK BOYLARI:
l- Çiğil
2- Halaç
3- Karluk
4- Kıpçak
5- Oğuz
6- Tatar
7- Uygur
B. OSMANLILARCA YÖRÜK SIFATI ALTINDA TOPLANAN VE BU ADI BENİMSEYEN VEYA KOLLARI YÖRÜK OBASI KABUL EDİLEN OĞUZ BOYLARI:
1- İğdir- Yiğdir
2- Karaevli
3- Kayı: Karakeçili
4- Yabır-Yaparlı
5- Yazır
6- Yıva- Yuva: Karakoyunlu
C. ANADOLU'YA BÜYÜK GRUPLAR HALİNDE GELEN TÜRK BOY, OYMAK VE OBALARI: (bkz:4, 40, 107)
l- Abdal
2- Ahiska- Mesket (Saka - İskit)
3- Aba-Abakan-Apa
4- Alayuntlu
5- Ağaçeri
6- Avşar-Afşar
7- Artuklu
8- Akkoyunlu
9- Azeri
10- Bozlar-Bozoklar
11- Bekdik
12- Beğdili
13- Barak
14- Bayat
15- Bayındır
16- Büğdüz
17- Balkar (İdil, Hazar, Kafkas)
18- Çavuldur
19- Cerid
20- Çayan
21- Çarıklı-Cırıklı-Caruk
22- Çepni
23- Çavdur
24- Düğer
25- Dodurga
26- Evci
27- Eymir-Eymür-İmir
28- Gagauz-Uz
29- Göklen
30- Honamlı
31- Halac-Hallaç-HalaçLı-Kalaç
32- Hotamış
33- Horzum
34- Iğdır-İğdir
35- İlbeğli
36- Karkın-Kargın-Kargı-Kargun
37- Karakoyunlu
38- Karakeçili
39- Kızılkoyunlu
40- Kızılkeçili
41- Kuman-Koman-Kun (pomak?)
42- Karatekeli
43- Karlık-Karluk
44- Kayı
45- Kınık
46- Kızık
47- Kıpçak
48- Karaçay
49- Kazak
50- Kırgız
51- Karapapak
52- Kumuk- Kumık
53- Manav- Anav- Yerli
54- Mamalı (Bozulus)
55- Ödemiş
56- Özbek
57- Peçenek (Boşnak?)
58- Sarıkeçili
59- Sarıtekeli
60- Saçıkaralı
61- Tatar
62- Tahtacı-Tatevci
63- Tecirli
64- Terekeme
65- Türkmen
66- Yazır
67- Yörük (Aydınlı): (63 Obaya ayrılır)
68- Yuva
69- Yüreğir
D- Göçmen-Macır-Muhacir: 1912,1924,1951,1989 yıllarında Balkanlardan gelen milliyetine ve boylarına bakılmaksızın bu sıfat verilmiş. Örneğin Balkan göçmeni, Selanik macırı, Karkas göçmeni gibi Göçmen ve macır Türklerin aslı: Balkar, Gagauz, Kıpçak, Kuman, Peçenek, Tatar veya yörüktür.
ANADOLU BEYLİKLERİ VE BAZI BÜYÜK OYMAKLARIN BAĞLI OLDUĞU BOYLAR:
1- Akkoyunlu (Bayındır)
2- Artuklu (Düğer)
3- Baraklar (Cerit)
4- Berçemoğulları (yıva)
5- Dulkadirli (Bozok-Bayat)
6- Gündüzlü (Avşar)
7- İran, Nadirşah Dönemi (Avşar)
8- Kadı Burhanettin (Azeri veya Salar) .
9- Karakoyunlu (Yıva)
10- Karamanoğulları (Avşar, Kaçar veya Salar)
11- KozanoğuIları (Varsak)
12- Köpekli-Köpekoğulları (Avşar)
13- Kutbeğinoğulları (Avşar)
14- Osmanlı (Kayı)
15- Özeroğulları (Üçok-Kınık)
16- Ramazanoğulları (Üçok-Yüreğir)
17- Salgurlular (Salar)
18- Selçuklu (Kınık)
Şumlaoğulları (Avşar)
FARUK SÜMER'İN ARAŞTIRMALARINA GÖRE KONAR GÖÇER HAYVANCILIK YAPAN YÖRÜK OBALARI:
A- 16.YY Anadolu Yörük Obaları:
1- Ankara Yörükleri: Ankara, Kırıkkale, Haymana
2- Karacakoyunlu: İzmir
3- Kastamonu Yörükleri: Kastamonu, Bolu
4- Kütahya Yörükleri: Aydın, Manisa, Afyon
5- Söğüt Yörükleri: Bursa, Balıkesir, Bilecik, Eskişehir
6- Uluyörük: Tokat, Amasya, Çorum, Samsun (Yörükler Beldesi), Ortapare ve Şarkıpare Kolu, Akdağmadeni ve Zile
7- Bozdoğanlar: Yüreğir, Kadirli, Ceyhan, İçel
8- Tanrıdağı Yörükleri: Balkanlar
9- Naldöken Yörükleri: Bulgaristan
10- Selanik Yörükleri: Makedonya, Teselya
11- Vize Yörükleri: Vize, Lüleburgaz, Çorlu, Hayrabolu
12- Kocacık Yörükleri: Edirne, Kırklareli, Babaeski, Bulgaristan
15- Karaevli: Bolu, Kastamonu, Sivas, Tokat
16- Menteşe Yörükleri: Muğla, Fethiye (Horzum, Sarıtekeli ve diğer)
17- Kayı Yörükleri: Avşar ve Bayatlar, yörükler arasında bulunmaz ancak Kayıların bir kısmı yörükler arasında yaşamaktadır.
B- 1 7.yy Çukurova Yörük Obaları:
1- Aydınlı (Karacakoyunlu)
2- Bozdoğan yörükleri: Karahacılı, Menemenci, Tekeli
3- Ekiz Yörükleri
4- Horzum Yörükleri: Aladağ, Çukurova, Binboğa
5- İçel Yörükleri: Bolgarlı, Boynuinceli
6- Karakeçili Yörükleri
7- Ulu yörükler
C- 19.yy Anadolu Yörük Obaları:
a) Çukurova Yörük Obaları:
l - Bahşiş
2- Bozdoğan
3 -Karahacılı
4- Karakeçili
5- Karatekeli
6- Koyuncu
7- Menemenci
8- Sarıaydın Obası
9- Tekeli
b) Afyon Yöresi Yörük Obaları:
1 -Horzum
2- Karahacılı
3- Karatekeli
4- Sarıkeçili
5- Sarıtekeli
c) Aydın Yöresi Yörük Obaları:
1- Ahmetli: Kula, Simav
2- Anamaslı-Karacalı: Demirci
3- Çarık: Kula
4- Eskiyörük: Aydın, Antalya, Mersin
5- Gökmusalı: Demirci
6- Güzelbeyli: Nazilli
7- Horzum: Aydın, Bursa, Afyon, Adana,Konya, Karaman
8- Karatekeli: İzmir
9- Karacakoyunlu
10-Kızılkecili: Kula, Muğla, Bursa
11-Narinceli: Kula, Denizli
12-Saçıkaralı: Nazilli
13- Sarıkeçili: Aydın
14- Sarıtekeli: Nazilli, Denizli, Bursa
15-Şebitli: Kula
16-Yağcıbedirli: Soma, Bursa, Balıkesir
d) Ege ve Akdenizdeki Dağınık Bazı Yörük Obaları:
l- İğdir Yörük Obası: İran'da Kaşgaylar arasında İğdir adlı bir oba, yine Türkmenistan'da Göklen Türkmenleri arasında Çarvar İğdir obası yaşamaktadır. İğdir Oğuz boyu kollan: Bozdoğanlar, Horzum, Biçer İğdiri, İğdir İsalı ve Sarı Hamzalı.
2- Yabır: Yapar-Çarıklı Yörük obası
3- Yazır: Karadaşlı kolları; Amamaslı (karaçalı), kara, sarı, Kıydır
HONAMLILAR
A-Honamlı Kelimesinin Kökü, Aslı, Anlamı:
a) Hona ve Huna kelimelerinden gelmiş olabilir;
1) ho, hu; o, bu, şu anlamında
2) honu, hunu; onu, bunu, şunu
3) hona, huna; ona, buna, şuna
b) Hun Devlet ve Halkları Terimiyle İlgisi: Hun, Hunlu sıfatı, Honamlı şeklini almış olabilir.Zaman içinde sözcüklerde harf değişimi olabiliyor. Örneğin: Orhun-Orkun-Orhan, Ceyhun-Ceyhan, Seyhun-Seyhan, Köktürk-Göktürk, Kalaç-Halaç, Kültigin-Gültekin, Çetmi-Çepni, Afşar-Avşar, Döğer-Düğer kelimelerinde görüldüğü gibi. Macarlar, kendilerine Hun , Türklere ise Kun, Kunos diyordu.
c) Toplumlar zaman içinde söyleme kolaylığı, şive,ağız farklılığı nedeniyle kelimeleri günlük dilde değiştirebilmektedir. Örneğin: Ne yapıyorsun-Nörüyon, Ne ile-Nayle, Ne edecen-Nedcen, Hatice-Hacce, Muhammet gibi.
Hunlu veya Honalı sözcüğü, söyleme kolaylığı ve dil ağız, alışkanlığı sonucu Honamlı şeklini almış olabilir.
B)-Honamlı Sözcüğünün Menşei:
Lı eki: bir yere aidiyeti, ilgiyi, bir yere mensubiyeti bildiren ektir. İsimden sıfat türetmede kullanılır. Konya-lı, Kayseri-li gibi.
Honam sözcüğünü Türkler orta asyada iken almış olmalı. Belki de bu sözcüğün aslı Çince dir. Bir savaş sonucu bir Türk grubu Çinlilerce, Çinin kuzey bölgelerine asimile amacıyla yerleştirilmiş daha sonraları Türkler, bir fırsatını bulunca batıya göçetmişlerdir. Eski yaşadıkları bölge nedeniyle diğer Türk grupları bunlara, o bölgenin adını vermiş olabilir. Bu adet Cumhuriyet Türkiye'sinde de sürdürülmektedir. Örneğin; 1953'te Korede savaşıp dönen gazilere; Koreli, Almanya'da işçi olarak çalışanlara; Almanyalı, Girite iskan edilip elden çıkmasıyla geri dönenlere; Giritli denmesi gibi.
Konuya ilişkin Çince kelimelerden örnekler:
a- Huangho : Cindeki Sarı Irmağın adı
b- Hsiungnu-Hui: Çinlilerin Hunlara verdiği ad.
c- Houtu : Gök 'dininde Ana-ilahe
d- Huangti: Toprak tanrısı
e- Huhanyeh : Hsiungnu Shanyüsü. İ.Ö. 51 de devlet ikiye ayrıldı.
f- Huo Kuang: İ.Ö. 50, Çinli General adı.
g- Hoten-Kotan: Doğu Türkistanda bir şehir adı.
Honan-Hunan: Kuzey Çin'de bir eyalet adı: Honnan-Honanlı-Honamlı
Hokant-Hokent: Doğu Türkistanda bir şehir adı.
HONAMLI YÖRÜK OBASI (bkz:45)
C- Honamlı Kolları
1- Filikçi: K. Ereğli, Aksaray-Kutluköy
2- Savran: K. Ereğli, Karaman-Ayrancı
3- Deveci: Mersin-Silifke
4- Eskiyörük :Antalya, Mersin-Gülnar, Aydın
5- Bolacalı: K.Ereğli, M-Silifke, Adana- Sarıçam, Aksaray- Kutluköy.
6- Döneli: K.Ereğli
7- Helimli: K.Ereğli
8- Kuzucu: K.Ereğli
9- Hacıkaralı: Mersin-Silifke (Karahacılı)
10-Saçıkaralılar
11-Isparta'daki Honamlılar: Ali Tanyıldız'ın araştırmalarına göre, Honamlının Kolları:
a- Adıgüzelli (Elekli)
b- Coşlu
c- Eskiyörük (Eskiler, Hacıcelilli)
d- Karsavurdanlı
e- Ötgünlü
f- Recepli
D- Honamlıların yerleştikleri iller: Adana, Antalya, Aydın, Mersin, Konya, Ereğli, Yunak, Sarayönü, Isparta, Aksaray, Osmaniye, K.Maraş, Yozgat, Karaman,
GÖÇEBELERİN İSKANI
18 ve 19.yy. da Osmanlı Halkının Genel Durumu:
1700 yılından sonra komşu devletlerle yapılan savaşların artması, yenilgilerin başlaması ve savaş ganimeti elde edilememesi nedeniyle Has, Tımar ve Zeamet sisteminde bozulma başladı. Yöneticiler yaşantılarını korumak için (Nazır, Beylerbeyi, Subaşı, Mutasarrıf, Kadı, Vergi toplayıcı gibi devlet memurları) halktan aldığı vergileri arttırdı. Askere alınan er adedi çoğaldı, askerlik süresi uzadı, ama cepheden evine dönen gazi adedi azaldı. Gayri Müslimler (Ermeni, Rum, Yahudi), Araplar, Kürtler, İstanbul'da yaşayanlar, bedel ödeyen sanatkar, esnaf, tüccar ve büyük çiftçiler ekonomik sistem aksamasın, üretim sürsün (veya savaşmaz) diye askere alınmıyordu. Sözün özü, anlamsız ve neticesiz savaşlarda ölenler; "ihtisası olmayan, düşünmeyen" Yörük, Türkmen, Avşar, Laz, Çerkez veya küçük çiftçilerdi (köylüler). Dıştaki yenilgiler hemen içerde de tesirini gösterdi. Merkezi yönetimin taşra üzerindeki kontrolü, etkisi azaldı. Halk bunu fırsat bilip çocuğunu askere göndermek istemedi. Vergisini geciktirdi veya hiç vermedi. Yükümlü olduğu geri hizmetleri aksattı veya yerine getirmemeye başladı. Susuz, iklimi sert veya çok sıcak, sivrisinekli yerlerden sulu ve ılıman yerlere kendiliğinden göçmeye başladı. Düşman eline gecen eski Osmanlı topraklarından Türk ve Müslüman ahali Anadolu'ya göç etmeye başladı. Sistemin aksaması nedeniyle devlet gelirleri azalırken giderleri de artmaya başladı. Ayrıca vergi ve gelir dağılımı adaletsizliği sonucu bazı kişiler aşırı zenginleştiler. Yetkililer, yöre zenginleriyle işbirliğine yönelip halka baskı yaptılar veya yörenin esnaf ve ağalarının halkı soymasına göz yumdular. Üretim, ticaret ve mal nakli (dolaşımı) aksadı. Aç1ık ve yokluklar baş gösterdi. Yerleşik halk ve göçebeler önce hallerinden mahalli yöneticilere yakındılar, ilgi ve çözüm bulamayınca mahalli yöneticileri üstlerine şikayet ettiler. Görevde kalmak isteyen mahalli yöneticiler, halkın bu şikayet, dilek ve protestosunu yukarıya, devlete isyan gibi gösterdi. Merkezi idare durumu, sağlıklı değerlendiremedi. Şikayet ve sorunların esas nedenine inmedi ve ilgisiz kaldı. Hatta eski gücünü taşrada yeniden kurmak, gelirlerini daha da arttırmak için askeri yöntem ve tedbire başvurdu. Yolsuzluk, yoksulluk., öksüzlük, hastalık, çaresizlik ve adaletsizlikler halkı bezdirmişti. Sosyal patlama için bir kıvılcım yeterliydi. Bu durumu gören, değerlendiren komşu ülkeler bazı etnik grupları kullanarak, kışkırtarak ülkede karışıklıklar çıkardı. Yer yer isyanlar baş gösterdi. İsyanların nedenini araştırıp, onlara din, ilim adamı gönderip sorunlarını dinleyip, görüşüp barışçı yollarla gerçekçi ve akılcı metotlarla, güzellikle onları iknaya ve işbirliğine yönelmedi.
Göçebelerin İskan Edilmelerini Gerektiren Sebepler:
Savunma amaçlı savaşların yeniliği ile sonuçlanması içerde maddi ve manevi bir sürü soruna sebep oldu. Devletin içte ve dışta itibarı sarsıldı. İşgal edilen Osmanlı topraklarından Anadolu'ya Türk ve Müslüman göçü başladı. Muhacirler şehirlere yığıldı; idari, ekonomik, adli ve sosyal sistem bozuldu, üretim ve dağıtım aksadı, kıtlık oldu. Ülkenin bir çok yerinde eşkıyalar türedi, iç karışıklıklar isyana dönüştü. Devlet bu kötü durumu düzeltmek için askeri tedbire başvurdu. Askeri tedbirler nedeniyle harcamalar daha da arttı ve mali durum daha çok bozuldu. Devlet cari giderlerini ve dış ülkelerle yapılan ve yenilgiyle biten savaşların harcamalarını karşılamak için vergileri arttırdı ve yeni vergiler koydu. Halk daha da sıkıntıya düştü. Bazı maddelerin üretimi, tüketimi karşılamaz oldu, ithalat başladı. Dış ülkelerden yüksek faizle borç para alınmaya başlandı. Enflasyon ortaya çıktı ve halkın gelirini azalttı, para pul oldu. Üretici, vergi ve askeri yük altında, ezildi.
Devlet, gelirlerini arttırmak, yeni gelir kaynakları bulmak ve artan giderlerini karşılamak için (giderleri azaltmayı hiç gündeme getirmediler) ıslahat (reform) hareketleri başlattı. Fakat fedakarlık, samimiyet ve gerçekçilikten uzak bu çalışmalar, kalıcı ve kesin bir çözüme dönüştürülemedi. Bunda devlet memuriyeti dağıtımı, iskan yerlerinin belirlenmesi, askere alım ve, vergi toplamada rüşvetin, kayırmanın yaygın olması, görevin ehline verilmemesi, köylü, küçük esnaf, sanatkar ve göçebeler perişan olurken; memur, ayan (büyük çiftçi, tüccar), din adamları, subay, Ümera ve saray1ılar sanki Kanuni döneminde yaşıyormuş gibi saltanat sürmelerinin rolü büyüktür. İstanbul'daki Dolmabahçe, Yıldız., Küçüksû, Beylerbeyi ve daha bir çok saray ve köşk, hep bu çöküş döneminde hatta Avrupa'dan alınan borç paralarla yapılmıştır. Aynı günlerde cephedeki asker ise mermisiz, yiyeceksiz., giyeceksiz (yazlık elbise ile kışın Sarıkamış cephesinde siperlerde 80 bin askerimiz daha savaşamadan soğuktan donarak öldü) ve kötü idare sonucu yeniliyor ve ölüyordu.
Göçebelerin İskanından Umulan Yararlar:
a) İç karışıklıklar; köylülerin ev ve arazilerini terk etmesine, bu da devlet gelirlerinin azalmasına neden olmuştu. Sahipsiz kalarak harap olan bu ev, bağ, bahçe ve tarlalara eski sahiplerini veya göçebeleri yerleştirerek atıl kalan bu değerleri ekonomiye yeniden kazandırmak, azalan zirai üretimi ve devlet gelirlerini arttırmak.
b) Sınır boylarından içeriye, köylerden şehirlere olan göçü durdurmak, büyük şehirlere toplanan nüfusu taşraya geri göndermek.
c) Sarsılan ekonomik ve sosyal dengeyle bozulan asayişi düzelterek halkın can, ırz, mal ve yol güveniliğini sağlamak, idaredeki aksak1ıkları düzeltmek, yasadışı davranış ve unsurları (eşkıya gibi) ortadan kaldırmak. Devlet düzenini yeniden kurup, kurallarıyla yeniden işler hale getirmek. Gelişen, değişen iç ve dış şartlar, bilim ve teknolojideki gelişmeler, buluşlar hiç dikkate alınmadı. Yine eski düzen yeniden kurulmak istendi ama başarılamadı. 1918'de 600 yıllık Osmanlı, Mondros ve Sevr anlaşmalarıyla sona erdi, ülke başkenti dahi işgale uğradı. Devlet, bilim ve teknoloji üretememesi nedeniyle çağa uyamadı. Devletin çökmekte olduğunu göremeyenler, yıkıldığını da kabul etmediler. İnsanın hasta olduğunu kabul etmeyip veya yanlış teşhis koyarak tedavi olamaması, iyileşmemesi veya daha da kötü duruma düşmesi gibi .
d) Derbend (Yol geçidi) ve hanlara yakın köylere göçebeleri yerleştirerek, insan ulaşımını, gıda ve eşya naklinin güvenliğini sağlamak.
e) Vakıf personeline maaş verecek ve vakıf hizmetini sürdürecek birikmiş parası kalmadığından ve yenisi de gönderilmediğinden, faaliyetine son veren vakıf okul ve hastanelerinin ana gelir kaynağı vakıf arazilerine göçebeleri yerleştirerek, arazi ve zeytinlikleri yeniden üretime geçirmek, böylece vakfın amacı olan kamu hizmetinin yeniden verilmesini sağlamak .
f) Ülke sınır güveniliğini sağlamak, dengeyi temin, saldırılarda set teşkil ettirmek amacıyla Türkmen veya Yörükleri; Urfa, Adıyaman, Malatya, Sivas ayrıca Humus, Hama, Halep, Rakka ile Antakya, Amik, Azaz, Bağras ve kanunsuz davranışta bulunanları cezalandırmak üzere Balkanlara veKıbrıs'a zorla iskan etti veya sürgüne gönderdi.
ANADOLU'YA GELEN OĞUZ BOYLARINA BAĞLI EL, OYMAK VE OBALAR: FARUK SÜMER'İN ARAŞTIRMALARINA GÖRE
KAY1: Kayıları oluşturan oymak ve obalar ile kolları;
1- Atçeken
2- Aksaklı
3- Göklen
4- Karaman Kayısı
5- Karakeçili
6- Kayıcık
7- Kayı Yörükleri
8- Kutlubeyhacılı
9- Menteşe Kayıları-Fethiye Yörükleri
10- Savcı Hacılı
BAYAT: 16. YÜZYIL
1- Beçili
2- Bozcalı
3- Gözlücekli
4- Halep Bayadı
5- İldilekli
6- Karabayat
7- Karacabayat
8- Kuzugüdenli
9- Melek hacılı
10- Özbayatlar (Akbayatlar)
11- Pehlivanlı: Çalışlı, Alibeyli
12- Reyhanlı
13- Şambayadı (Dulkadirli Bayadı) Kolları: Hasancalı, Hacılı, Hızırlı,
Karacakoyunlu, Kesmezli, Kızıldonlu, Şarklı, Şeyhli.
BEĞDİLİ: (1698)
1- Balabanlı
2- Bekmişli
3- Bayraktar (Güneç)
4- Bozlu
5- Bozkoyunlu
6- Bozgeyikli
7- Çakır Beğdili (1863 Yılı Kayıtlarında) Kolları: Amanhoca, Boran,
Çakır, Karışmaz, Kolukara, Sarıavul
8- Çelebi
9- Çobanbeyli
10- Dimlekli
11- Fakihli
12- Güneş
13- Gün
14- Hoca Alişeyh oymağı
15- Hacımahlı
16- Haydarlı
17- Karaçalı (Büyük ve Küçük Karaçalı)
18- Karaşeyhli
19- Kazlı
20- Karahasanlı
21- Kadirli
22- Kuzucaklı
23- Otamışlı - Hotamışlı
24- Sincan
25- Süleyman Kethüda
26- Tatalı
27- Taşbaş
28- Topaklı
29- Ulaşlı
DÜĞER (DÖĞER):
1- Düğerli
2- Halep Düğeri
3- Hama Düğeri
KIZIK:
1- Bozatlı
2- Mihmatlı
3- Pehlivanlı
YAZIR:
1- Karadaşlı (taş)
2- Karaçalı (Anamaslı)
3- Kara Yazır
4- Sarı
5- Kıydır
İĞDİR:
1- Biçer îğdiri
2- Bozdoğan
3- Horzum
4- Sarı Hamzalı
ALAYUNTLU:
Inallı
KINIK:
1- Alalar
2- Göçeri
3- Kınıklar
4- Kınık Uşak
5- Konuklar
6- Selçuklu-Selçuk
AVŞARLAR
A. Avşar (Afşar) Elleri:
l - Akkoyunlu Avşarı
2- Alplu
3- Aydın Avşarı: Avşarlı, Balabanlı
4- Bahrili
5- Bedil
6- Cingözoğlu: Araslı, Deller (Deliler), Eberli, Torun
7- Elbendi
8- Günbendi
9- Genceli
10- Gündüzlü
11- Halusağı
12- Halep Avşarı
13- İmanlı Avşarı: Bidil, Kızıl
14- İmamkulu: Bebek, Esebeyli
15- Karahacılı-Hocalı
16- Karamuhlu
17- Kazıklı
18- Karagündüzlü
19- Karamanoğullan Avşarı
20- Kutbeyi-Kutbegilüler Avşarı
21- Köpekli Avşarı: Alpli, Aydoğmuş beyli, Boynukısalı, Deliler, Köçekli,
Sekiz
22- Kırklı
23- Karagündüzlü Avşarı
24- Kara Avşar
25- Mansurbey Avşarları: Huzistan (Şumla), Kuhguliye (İran)
26- Recepli Avşarı (1580 yılı başlarında Recep Kethüda adlı ağa nedeniyle
bu adı aldılar. Kethüda; oymağın vergi ve askerlik işlerini yürüten
devlet memuru.)
27- Uşak Avşarı: Hocafakılı, Musacalı, Öksüzler.
B. Avşar (afşar) Kelimesinin Anlamı:
a) Çevik
b) Vahşi hayvan avına hevesli.
c) Toplayıcı
d) Zaptiye memuru.
e) "AVŞ" fiilinden türeyip, müsaade etmek, itaat etmek, itaatli.
C - Avşar Elleri-Oymakları:
1- Kuzey Suriye Avşarı:
a) Köpekli
b) Gündüzlü
c) Kutbeği
2- Halep Avşarları:
3- Boz-Ulus Avşarları:
4- Dulkadirli Avşarları:
a) Maraş (İmanlı) Avşarı:
b) Kars (Kadirli) Avşarı-Karsi Maraş
c) Boz-ok Avşarı
d) Yeni il (Sivas) Avşarı
e) Kozan Avşarı
f) Uşak Avşarı
g) Aydın Avşarı
h) Biga ve Karasi (Balıkesir)
5- Recepli Avşarı
6- İran Avşarları:
a) Mansur Bey (Kuh-giluye) Avşarı
b) İmanlı Avşarı
c) Alplu Avşarı
d) Usalu Avşarı
e) Eberli Avşarı
BAYINDIR:
1- Akkoyunlu (Bayındırlı, Bayındiriye)
2- Elsiz Piri (Tülü Bayındır)
3- Halitli
4- İlarslan
5- Kalaycı
6- Karahacılı
7- Körük
8- Yasağlık
ÇAVULDUR (ÇAVDIR):
1- Abdal
2- Adil
3- Bozacı
4- Buruncuk
5- Esenli
6- Habil
7- İğdir
8- Karaçavdır
9- Şeyhler
ÇEPNİ (Trapzon ve Rize Çepnileri Sünni, Kırşehir-Çiçekdağ, Gaziantep ve
Balıkesir Çepnileri alevi inancındadır.)
1- Başımkızdılı
2- Çepniözü
3- Dilçepni
4- Kandemir
5- KasabuIur
6- Karalar
7- Kızılkoca
8- Köseler
9- Kormazlı
10- Sarılı
11- Şuayıplı
EYMÜR (Eymir, İmir)
1- Affan Eymürü
2- Bunsuzlu
3- Çarık
4- Dündarlı
5- Karagözlü
6- Sancarlı
7- Sancaklı
8- Sarı Eymir
9- Tosun
PEÇENEK(16. Yüzyıl)
1- Bayırlı
2- Berayirli
3- Boyacılı
4- Ekiz (Ekizler)
5- Habilli
6- Hamutlu
7- Hızır Hacılı
8- İsa Hacılı
9- Piribeyli
10- Şahmelikli (Ali Kethüdalı)
11- Sipahiler
12- Yadbeyli
PEÇENEKLER (9.YÜZY1L)
1- Çor
2- Çoban
3- Gülbeğ (Kulbey)
4- İrtim
5- Kangar
6- Karıbay
7- Kopun
8- Talmat
9- Yula
SALAR (Salur, Salgur, Selluriye):
1- Aksalurlar: Akıncılı, Alabozlu (İldeğen), Emet
2- Çoğunlu-Çuğun
3- Karabelli
4- Mürgap Salurları:
a) Ana Böleği: Buhara, Bekesli, Töre, Yadçı
b) Karaman: Alam, Beğböleği, Görçikli
c) Yalavaç: Ordu Hoca, Sakar, Tizi, Yaz
5- Salurlu (Çörmük)
6- Salihler
7- Şeyhsalur
8- Sipahizadeler (Keremoğulları)
9- Türkmenistan ve Horasan salurları:
a) İç Salur: Ersarı
b) Dış Salur: Sarık, Teke, Yomut
YIVA: Iva, İva, İve, Elivaiyye, ava, Yava, Yuva
1- Baharlı
2- Büyük Yıva
3- Dergeç
4- Durmuş Hacılı
5- Esenceli
6- Hayl Yıva (Atlı sınıf Yıvası)
7- Kaçar
8- Karakoyunlu: (Ağaçeri, Alpagut, Baranlı, Duharlı, Hacılı, Karamanlı,
Sadlı)
9- Küçük Yıva
10- Perçemoğulları
11- Yahşiyanlı
12- Yaruklu(ışık)
13- Yuvalı(Karayuvalı)
ANADOLU TÜRKLERİ
A. TÜRKİYE'YE (ANADOLU'YA) GELEN KALABALIK ANA TÜRK BOYLARI:
l- Çiğil
2- Halaç
3- Karluk
4- Kıpçak
5- Oğuz
6- Tatar
7- Uygur
B. OSMANLILARCA YÖRÜK SIFATI ALTINDA TOPLANAN VE BU ADI BENİMSEYEN VEYA KOLLARI YÖRÜK OBASI KABUL EDİLEN OĞUZ BOYLARI:
1- İğdir- Yiğdir
2- Karaevli
3- Kayı: Karakeçili
4- Yabır-Yaparlı
5- Yazır
6- Yıva- Yuva: Karakoyunlu
C. ANADOLU'YA BÜYÜK GRUPLAR HALİNDE GELEN TÜRK BOY, OYMAK VE OBALARI: (bkz:4, 40, 107)
l- Abdal
2- Ahiska- Mesket (Saka - İskit)
3- Aba-Abakan-Apa
4- Alayuntlu
5- Ağaçeri
6- Avşar-Afşar
7- Artuklu
8- Akkoyunlu
9- Azeri
10- Bozlar-Bozoklar
11- Bekdik
12- Beğdili
13- Barak
14- Bayat
15- Bayındır
16- Büğdüz
17- Balkar (İdil, Hazar, Kafkas)
18- Çavuldur
19- Cerid
20- Çayan
21- Çarıklı-Cırıklı-Caruk
22- Çepni
23- Çavdur
24- Düğer
25- Dodurga
26- Evci
27- Eymir-Eymür-İmir
28- Gagauz-Uz
29- Göklen
30- Honamlı
31- Halac-Hallaç-HalaçLı-Kalaç
32- Hotamış
33- Horzum
34- Iğdır-İğdir
35- İlbeğli
36- Karkın-Kargın-Kargı-Kargun
37- Karakoyunlu
38- Karakeçili
39- Kızılkoyunlu
40- Kızılkeçili
41- Kuman-Koman-Kun (pomak?)
42- Karatekeli
43- Karlık-Karluk
44- Kayı
45- Kınık
46- Kızık
47- Kıpçak
48- Karaçay
49- Kazak
50- Kırgız
51- Karapapak
52- Kumuk- Kumık
53- Manav- Anav- Yerli
54- Mamalı (Bozulus)
55- Ödemiş
56- Özbek
57- Peçenek (Boşnak?)
58- Sarıkeçili
59- Sarıtekeli
60- Saçıkaralı
61- Tatar
62- Tahtacı-Tatevci
63- Tecirli
64- Terekeme
65- Türkmen
66- Yazır
67- Yörük (Aydınlı): (63 Obaya ayrılır)
68- Yuva
69- Yüreğir
D- Göçmen-Macır-Muhacir: 1912,1924,1951,1989 yıllarında Balkanlardan gelen milliyetine ve boylarına bakılmaksızın bu sıfat verilmiş. Örneğin Balkan göçmeni, Selanik macırı, Karkas göçmeni gibi Göçmen ve macır Türklerin aslı: Balkar, Gagauz, Kıpçak, Kuman, Peçenek, Tatar veya yörüktür.
ANADOLU BEYLİKLERİ VE BAZI BÜYÜK OYMAKLARIN BAĞLI OLDUĞU BOYLAR: 1- Akkoyunlu (Bayındır) 2- Artuklu (Düğer) 3- Baraklar (Cerit) 4- Berçemoğulları (yıva) 5- Dulkadirli (Bozok-Bayat) 6- Gündüzlü (Avşar) 7- İran, Nadirşah Dönemi (Avşar) 8- Kadı Burhanettin (Azeri veya Salar) . 9- Karakoyunlu (Yıva) 10- Karamanoğulları (Avşar, Kaçar veya Salar) 11- KozanoğuIları (Varsak) 12- Köpekli-Köpekoğulları (Avşar) 13- Kutbeğinoğulları (Avşar) 14- Osmanlı (Kayı) 15- Özeroğulları (Üçok-Kınık) 16- Ramazanoğulları (Üçok-Yüreğir) 17- Salgurlular (Salar) 18- Selçuklu (Kınık) Şumlaoğulları (Avşar) FARUK SÜMER'İN ARAŞTIRMALARINA GÖRE KONAR GÖÇER HAYVANCILIK YAPAN YÖRÜK OBALARI: A- 16.YY Anadolu Yörük Obaları: 1- Ankara Yörükleri: Ankara, Kırıkkale, Haymana 2- Karacakoyunlu: İzmir 3- Kastamonu Yörükleri: Kastamonu, Bolu 4- Kütahya Yörükleri: Aydın, Manisa, Afyon 5- Söğüt Yörükleri: Bursa, Balıkesir, Bilecik, Eskişehir 6- Uluyörük: Tokat, Amasya, Çorum, Samsun (Yörükler Beldesi), Ortapare ve Şarkıpare Kolu, Akdağmadeni ve Zile 7- Bozdoğanlar: Yüreğir, Kadirli, Ceyhan, İçel 8- Tanrıdağı Yörükleri: Balkanlar 9- Naldöken Yörükleri: Bulgaristan 10- Selanik Yörükleri: Makedonya, Teselya 11- Vize Yörükleri: Vize, Lüleburgaz, Çorlu, Hayrabolu 12- Kocacık Yörükleri: Edirne, Kırklareli, Babaeski, Bulgaristan 15- Karaevli: Bolu, Kastamonu, Sivas, Tokat 16- Menteşe Yörükleri: Muğla, Fethiye (Horzum, Sarıtekeli ve diğer) 17- Kayı Yörükleri: Avşar ve Bayatlar, yörükler arasında bulunmaz ancak Kayıların bir kısmı yörükler arasında yaşamaktadır. B- 1 7.yy Çukurova Yörük Obaları: 1- Aydınlı (Karacakoyunlu) 2- Bozdoğan yörükleri: Karahacılı, Menemenci, Tekeli 3- Ekiz Yörükleri 4- Horzum Yörükleri: Aladağ, Çukurova, Binboğa 5- İçel Yörükleri: Bolgarlı, Boynuinceli 6- Karakeçili Yörükleri 7- Ulu yörükler C- 19.yy Anadolu Yörük Obaları: a) Çukurova Yörük Obaları: l - Bahşiş 2- Bozdoğan 3 -Karahacılı 4- Karakeçili 5- Karatekeli 6- Koyuncu 7- Menemenci 8- Sarıaydın Obası 9- Tekeli b) Afyon Yöresi Yörük Obaları: 1 -Horzum 2- Karahacılı 3- Karatekeli 4- Sarıkeçili 5- Sarıtekeli c) Aydın Yöresi Yörük Obaları: 1- Ahmetli: Kula, Simav 2- Anamaslı-Karacalı: Demirci 3- Çarık: Kula 4- Eskiyörük: Aydın, Antalya, Mersin 5- Gökmusalı: Demirci 6- Güzelbeyli: Nazilli 7- Horzum: Aydın, Bursa, Afyon, Adana,Konya, Karaman 8- Karatekeli: İzmir 9- Karacakoyunlu 10-Kızılkecili: Kula, Muğla, Bursa 11-Narinceli: Kula, Denizli 12-Saçıkaralı: Nazilli 13- Sarıkeçili: Aydın 14- Sarıtekeli: Nazilli, Denizli, Bursa 15-Şebitli: Kula 16-Yağcıbedirli: Soma, Bursa, Balıkesir d) Ege ve Akdenizdeki Dağınık Bazı Yörük Obaları: l- İğdir Yörük Obası: İran'da Kaşgaylar arasında İğdir adlı bir oba, yine Türkmenistan'da Göklen Türkmenleri arasında Çarvar İğdir obası yaşamaktadır. İğdir Oğuz boyu kollan: Bozdoğanlar, Horzum, Biçer İğdiri, İğdir İsalı ve Sarı Hamzalı. 2- Yabır: Yapar-Çarıklı Yörük obası 3- Yazır: Karadaşlı kolları; Amamaslı (karaçalı), kara, sarı, Kıydır HONAMLILAR A-Honamlı Kelimesinin Kökü, Aslı, Anlamı: a) Hona ve Huna kelimelerinden gelmiş olabilir; 1) ho, hu; o, bu, şu anlamında 2) honu, hunu; onu, bunu, şunu 3) hona, huna; ona, buna, şuna b) Hun Devlet ve Halkları Terimiyle İlgisi: Hun, Hunlu sıfatı, Honamlı şeklini almış olabilir.Zaman içinde sözcüklerde harf değişimi olabiliyor. Örneğin: Orhun-Orkun-Orhan, Ceyhun-Ceyhan, Seyhun-Seyhan, Köktürk-Göktürk, Kalaç-Halaç, Kültigin-Gültekin, Çetmi-Çepni, Afşar-Avşar, Döğer-Düğer kelimelerinde görüldüğü gibi. Macarlar, kendilerine Hun , Türklere ise Kun, Kunos diyordu. c) Toplumlar zaman içinde söyleme kolaylığı, şive,ağız farklılığı nedeniyle kelimeleri günlük dilde değiştirebilmektedir. Örneğin: Ne yapıyorsun-Nörüyon, Ne ile-Nayle, Ne edecen-Nedcen, Hatice-Hacce, Muhammet gibi. Hunlu veya Honalı sözcüğü, söyleme kolaylığı ve dil ağız, alışkanlığı sonucu Honamlı şeklini almış olabilir. B)-Honamlı Sözcüğünün Menşei: Lı eki: bir yere aidiyeti, ilgiyi, bir yere mensubiyeti bildiren ektir. İsimden sıfat türetmede kullanılır. Konya-lı, Kayseri-li gibi. Honam sözcüğünü Türkler orta asyada iken almış olmalı. Belki de bu sözcüğün aslı Çince dir. Bir savaş sonucu bir Türk grubu Çinlilerce, Çinin kuzey bölgelerine asimile amacıyla yerleştirilmiş daha sonraları Türkler, bir fırsatını bulunca batıya göçetmişlerdir. Eski yaşadıkları bölge nedeniyle diğer Türk grupları bunlara, o bölgenin adını vermiş olabilir. Bu adet Cumhuriyet Türkiye'sinde de sürdürülmektedir. Örneğin; 1953'te Korede savaşıp dönen gazilere; Koreli, Almanya'da işçi olarak çalışanlara; Almanyalı, Girite iskan edilip elden çıkmasıyla geri dönenlere; Giritli denmesi gibi. Konuya ilişkin Çince kelimelerden örnekler: a- Huangho : Cindeki Sarı Irmağın adı b- Hsiungnu-Hui: Çinlilerin Hunlara verdiği ad. c- Houtu : Gök 'dininde Ana-ilahe d- Huangti: Toprak tanrısı e- Huhanyeh : Hsiungnu Shanyüsü. İ.Ö. 51 de devlet ikiye ayrıldı. f- Huo Kuang: İ.Ö. 50, Çinli General adı. g- Hoten-Kotan: Doğu Türkistanda bir şehir adı. Honan-Hunan: Kuzey Çin'de bir eyalet adı: Honnan-Honanlı-Honamlı Hokant-Hokent: Doğu Türkistanda bir şehir adı. HONAMLI YÖRÜK OBASI (bkz:45) C- Honamlı Kolları 1- Filikçi: K. Ereğli, Aksaray-Kutluköy 2- Savran: K. Ereğli, Karaman-Ayrancı 3- Deveci: Mersin-Silifke 4- Eskiyörük :Antalya, Mersin-Gülnar, Aydın 5- Bolacalı: K.Ereğli, M-Silifke, Adana- Sarıçam, Aksaray- Kutluköy. 6- Döneli: K.Ereğli 7- Helimli: K.Ereğli 8- Kuzucu: K.Ereğli 9- Hacıkaralı: Mersin-Silifke (Karahacılı) 10-Saçıkaralılar 11-Isparta'daki Honamlılar: Ali Tanyıldız'ın araştırmalarına göre, Honamlının Kolları: a- Adıgüzelli (Elekli) b- Coşlu c- Eskiyörük (Eskiler, Hacıcelilli) d- Karsavurdanlı e- Ötgünlü f- Recepli D- Honamlıların yerleştikleri iller: Adana, Antalya, Aydın, Mersin, Konya, Ereğli, Yunak, Sarayönü, Isparta, Aksaray, Osmaniye, K.Maraş, Yozgat, Karaman, ANADOLUDAKI BÜYÜK TÜRKMEN GRUPLARI a- 1700 Yılı: (bkz:11) l - Atçekenler (Konya) 2- Beydili Türkmeni (Gaziantep) 3- Bozok Türkmeni (Yozgat) Bozulus Türkmenleri 4- Çepni (Trabzon, Kırşehir, Balıkesir) 5- Dulkadirli (K. Maraş) 6- Gündüzlü 7- Harbendeli 8- Halep Türkmenleri 9- Kınık 10- Özerli 11- Şam Türkmenleri 12- Trablusşam Türkmenleri 13- Varsak 14- Yeni İl (Sivas) 14- Yüreğir (Çukurova)-Üçokların Kolu b- 1800 Yılı (Bkz:65) l - Avşar 2- Ayrıdamlı 3- Akkoyunlu 4- Barak 5- Bayındır 6- Bayat 7- Begdili 8- Bozkuş 9- Bozcalı 10- Cerit 11- Çoban Oymağı 12- Dulkadirli 13- Gündüzlü 14- İnallı 15- Karakoyunlu 16- Karakeçili 17- Kavurgalı 18- Kızılkeçili 19- Kutlubeyhacılı 20- Kuzugüdenli Savcı Hacılı ÇUKUROVA TÜRKMEN OYMAKLARI 1- Ağcabekirli 2- Barak 3- Bayındır 4- Berelli 5- Beydili 6- Bekmişli 7- Cerit 8- Çepni 9- Çelebi 10- Dımışklı 11- Elbeyli-İlbeyli 12- Güneş 13- Harmandalı 14- Haydarlı 15- Kazı 16- Karaşıhlı 17- Kadirli 18- Şarkevli 19- Şahman 20- Tecirli 21- Torun 22- Ulaşlı Yumuklu YERLEŞİK HAYATA İLK GEÇENLER 1- Avşar (Kayseri, Sivas, Afyon, Adana) 2- Bayat (Hacıbektaş İlçesi, Çorum) 3- Beğdili 4- Bozulus 5- Cerid (K.Maraş) 6- Çavundur 7- Çepni (Kırşehir, Trabzon, Balıkesir) 8- Döğer (Burdur) 9- Dörtdivan 10- Emirdağ Türkmeni l1- Hotamış (Konya) 12- Kuzugüdenli 13- Reyhanlı (Hatay) 14- Sayık KARAHACILI KOLLARI 1- Aflak (Avkuşu) 2- Bocu 3- Boruk 4- Boynuyoğunlu 5- Çiçekli 6- Hacılı 7- Hocalı 8- Kılbaş 9- Menevşe 10- Şahrıklı 11- Sofular BOZDOĞANLI KOLLARI 1- Boy 2- Boz 3- Çığcık 4- Kesik 5- Keli 6- Kütük 7- Sarı Ahmetli 8- Yozbaşı CERİD OYMAĞI: Binboğada yaylar. Dulkadir elinin bir boyu, Kolları: 1- Almagüllü 2- Altıgöz Bekİrlisi 3- Azılı 4- Bayırcerit 5- Ceyhan Bekirlisi 6- Çağlayan Cerit 7- Çakılı 8- Durak 9- Hamdili 10- Hunatlı 11- İmrenli 12- Karahasanlı 13- Kuşlu Cerid 14- Mamalı 15- Mustafabeyli 16- OruçGazili 17- Silsüpür Ceridi 18- SultanHacılı 19- Tatarlı 20- Vemeyli 21- Yalağevi 22- Yumutlu TECİRLİ OYMAĞI: Barit Dağında Yaylar 1- Alhanlı 2- Alcı 3- Budaklı 4- Böcüklü 5- Çerçioğlu 6- Çırnazlı 7- Devrişeli 8- Domballı 9- Eloğlu 10- Güçüklü 11- Gününoğlu 12- Gürer 13- Hiboğlu 14- Kalalı 15- Karaobalı 16- Kabuklu 17- Karabibili 18- Kırmıtlı 19- Kokulu 20- Komarlı: İmat, Molla Ömer Uşağı, Solaklı, Uyduranlı, Akçakoyunlu 21- Sarıhasanlı 22- Şekerli 23- Yazmalı BÜYÜK TÜRKMEN OYMAKLARI ( 1691-1928) 1- Avşar-Afşar 2- Atabay-Çaparbay 3- Alayuntlu-Ahatlı 4- Aydoğan 5- Alagözlü 6- Akçakoyunlu-Ağcakoyunlu-Alacakoyunlu 7- Akkeçili 8- Alpagut- Apa-Altınapa 9- Abdal-Usta 10- Aydoğdu 11- Atçeken 12- Bayat 13- Barak 14- Bozkuş 15- Bayır Bucak 16- Büğdüz 17- Bekdik 18- Beydili 19- Bozulus 20- Bozkoyunlu 21- Bozgeyikli 22- Bozdoğan 23- Boranlı 24- Bayındır-Akkoyunlu 25- Boynuinceli 26- Boynuyoğunlu 27- Cerit 28- Ceceli 29- Çiriş 30- Çağırganlı 31- Çavdır-Çavuldur 32- Çepni 33- Çobanlı 34- Çayan 35- Çullu-Çulım 36- Dodurga 37- Düğer 38- Dağlı 39- Denizli-İldenizli 40- Develi 41- Demircili 42- Ersarı 43- Eymir-Eymür 44- Elbeyli-İlbeyli 45- Evci 46- Farsak-Varsak 47- Göklen 48- Gerkez 49- Gündeşli 50- Gündüzlü 51- Harman Dalı-Harben Deli 52- Hotamış 53- Işıklar-Işıklı 54- İnallı-İnanlı-Yinallı 55- Karakeçili 56- Karakoyunlu 57- Kayı 58- Kınık 59- Kızık 60- Karkın 61- Kızıl-Kızıllı 62- Kuzugüdenli 63- Koyunlu-Koyuncu 64- Köşekli 65- Karaçalı 66- Karamanlı 67- Kuşdoğan 68- Kızılkoyunlu 69- Kızılkeçili-Kızılcakeçili 70- Keçili 71- Kızılışıklı 72- Kutbeyli 73- Karalar 74- Köserellî-Köseler 75- Kirtiş 76- Manav-Yerli 77- Musacalı 78- Morcal1 79- Musluca 80- Nohurlu 81- Oğulbeyli 82- Özerli 83- Saraçlı 84- Süleklî 85- Selluriye 86- Savcılı 87- Salur 88- Sarı-Sarılar-Sarılı 89- Sarık 90- Sevgülen 91- Tabanlı 92- Teke (Ahal-Merv) 93- Tecirli 94- Torunlar 95- TahtacıAğaçeri-Oner 96- Turgutlu 97- Ustacalu 98- Ulaş-Ulaşl1 99- Yabanlı 100-Yağmurlu 101-Yaka 102-Yomut-Yumutlu 103-Yıva-Yuva- Yuvalı 104-Yüreğir ÇUKUROVA'DAKİ TÜRKMEN OYMAKLARI; A- 14. Yüzyıl: 1- Ağaçeri 2- Bayat 3- Bayındır 4- Beğdili: Taşkınoğulları 5- Bozdoğan 6- Bozoklar: İnal ve Dulkadirli Kolu 7- Döğer 8- Halep Türkmeni: Avşarlar 9- Harbendeli 10- Karakoyunlu 11- Kınık 12- Kızıl Kocalı (Alişarlı Kolu) 13- Üçoklar: Ozerli ve Ramazanoğulları 14- Varsak B- 15. Yüzyıl: 1- Bayat 2- Beğdili 3- Bozoklar 4- Bozcalı 5- Dulkadirli 6- Gündüzlü 7- Harbendeli 8- İnallı 9- Kınık 10- Köpekoğulları-Köpekli 11- Kutbeğioğulları-Kutbeyli 12- MaraşlıIar 13- Özerliler 14- Ramazanoğulları 15- Sakalsızoğulları 16- Üçoklu 17- Yüreğirliler C-1658 Yılı Halep Türkmenleri: (bkz: 27,70,89) a- Eski Halep Türkmenleri 1- Avşar 2- Bayat 3- Dulkadir-Zülkadriye 4- Döğer 5- Köpekli 6- Özerli 7- Ramazanoğlu 8- Varsak - Farsak b- Yeni Halep Türkmenleri 1- Abalı 2- Avşar: Recepli 3- Akkoyunlu 4- Bayat 5- Cerid: Silsüpür 6- Eymir 7- Kaçar 8- Köçekli 9- Karakoyunlu c- 1764 Yılı Halep Türkmenleri l - Avşar 2- Ağcakoyunlu 3- Barak 4- Bayındır 5- Beğdili 6- Cerid 7- Çağırganlı 8- Dedekarkın 9- Eymir l 0- Geyikli 11- İlbeyli 12- Karakoyunlu 13- Kabalı 14- Kınık 15- Kızık 16- Köçekli 17- Musabeyli 18- Özerli 19- Pehlivanlı 20- Reyhanlı 21- Sofular 22- Şambayadı 23- Tahtemürlü 24- Toktı 25- Ulaşlı d- Halep Türkmenleri Kol ve Oymakları (16. YY.) 1- Acurlu 2- Alayuntlu 3- Bayat 4- Beğdili 5- Bahadırlı 6- Büğdüz 7- Düğer 8- Eymür 9- Gündüzlü Avşarı 10- Harbendelü 11- İnallı 12- Kınık 13- Karakoyunlu 14- Köpekli Avşarı 15- Karkın 16- Kızık 17-Peçenek 18-Uç Türkmenleri D- Çukurova Türkmenleri a-1857 yılı 1- Bozdoğan 2- Çakal 3- Cerid 4- Dündarlı 5- Farsak (Varsak) 6- Kaçar 7- Kozanoğlu 8- Manav 9- Tecirli 10- Toroğlu b- 1707 Yılı 1- Avşar 2- Bozdoğan 3- Cerid: Çağlayan, Küçük, Silsüpür 4- Çağırganlı 5- Çalışlı 6- Develi 7- Döngeleli 8- Dulkadirli 9- Gökvelioğulları 10- Kebeli 11- Karsantıoğulları 12- Kozanoğulları (Varsak) 13- Kurşunoğulları- Kusun 14- Köçekli 15- Menemenci 16- Özeroğulları 17- Ramazanoğulları (Yüreğir) 18- Tecirli 19- Ulaşlı 19-Üçoklar: Bayındır, Kınık, Salur, Yüreğir c- 1691 Yılı Avşar: İmanlı, Recepli Barak Bozulus: Acurlu, Avşar, İnallı, Köçekli Cerit Çepni Çimeli Dulkadirli HalepTürkmeni Yeni İl Türkmeni: Ağcakoyunlu, Beğdili, Musacalı BÜYÜK YÖRÜK OBALARI Yörükler, Karluk- Türkeşler- Onoklar Türk Boyunun bir kolu iken; İğdir, Karaevli, Yazır ve Yaparlı gibi Oğuz Boylarının katılımıyla 6 oba olmuş. Daha ileri ki dönemlerde 12, 36 ve 1800'lü yıllarda ise Yörük Obaları sayısı 63'e ulaşmıştır. 1- Aydınlı 2- Akkeçilli 3- Bahşiş 4- Bolacalı 5- Bozdoğan- Bozdoğanlı 6- Cırıklı 7- Coşlu 8- Cıngıllı 9- Çakal 10- Daş-Karataş 11- Dazkırlı 12- Deveci 13- Döneli 14- Erdemli 15- Erikli 16- Eski Yörük 17- Filikçi 18- Gedik-Gedikli 19- Gökler 20- Göğebakan 21- Gurbet 22- Hayta 23- Honamlı 24- Horzum 25- İğdir 26- Kayabeyli 27- Kaymak 28- Karatekeli 29- Karaevli 30- Karahacılı 31- Karakoyunlu 32- Karakeçili 33- Keşli- Karakeşli- Sarıkeşli 34- Keşefli 35- Köteklî 36- Koca 37- Koraş 38- Koçak 39- Kuzucu 40- Kuduzlar 41- Kutluca 42- Kömürcü 43- Kiriş-Kirişll 44- Kızıl Keçili 45- Menemenci 46- Karaçal-Akçal-Çal 47- Ötgünlü 48- Pekmezci 49- Saçıkaralı 50- Sarı Tekeli 51- Sarı Keçili 52- Saraçlı 53- Savran 54- Sancaklı 55- Tekeli 56- Tırtar 57- Toraman 58- Tosunlar- Güzeller 59- Töngüşlü 60- Yabırlı-Yaparlı 61- Yağcı 62- Yazır 63- Yeniyörük DULKADİR ELİ BOY VE OYMAKLARI: 1- Ağcakoyunlu-Musahacılı-Musacalı 2- Çağırkanlı 3- Çimeli 4- Çullu 5- Dodurga: Esenli, Bozca-Ertene Dodurgası, Beşaşık, Davut oymağı. 6- Dokuz: Bişenli-Başanlı 7- Döngeleli 8- Düğerli 9- Dündarlı:Çarıklı 10- Elçi 11 - Eymir 12- Gündeşli 13- Halep Türkmenleri 14- Haymana Sanlı oymağı 15- İmanlı Avşarı 16- Karacalı-Anamaslı 17- Kavurgalı 18- Küşne 19- Kızıllı 20- Mamalı 21- Peçenek 22- Savcı Hacılı 23- Tecirli 24- Tekeli 25- Varsak 26- Yuvalı (Karayuvalı) DULKADİRLİ BÖLÜK VE KOLLARI : 1- Ağcakoyunlu: Çalışlı, Hamidli, Kozanlı, Musacalı 2- Anamaslı (Karaçalı): Karahaytalı, Kazancılı, Oruçbeyli, Ulaşlı, Urcanlı, Sevinçli,Yazır, Yolbasanlı 3- Avşar 4- Ayrıdamlı 5- Cerid: Kara Hasanlı, Mamalı, Oruç Gazili,Yabır, Cerid 6- Çağırganlı 7- Çimeli 8- Demircili 9- Dokuz (Bışanlı): Avcı, Bazlamaçlı, Dokuzkoyunlu, Karamanlı, Demrek, Hacılar, Karkın, Karagöncülü. 10- Döngeleli 11- Elçi 12- Eymir 13- Eşkinciler: Dede Karkın, Karaca Ahmetli, Sulişeyhli 14- Eğlenoğlu 15- Geclik 16- İmanlı Avşar 17- Kavurgalı 18- Karamanlı 19- Küşne 20- Kızıllı 21- Peçenek 22- Selmanlı 23- Savcı Hacılı 24- Tekeli 25- Tecirli 26- Varsak 27- Yuvalı-Karayuvalı 16. YÜZYIL ÇUKUROVASI EL, OYMAK VE OBALARI: Bir kısmı 1691'de iskan edildi. ÜÇ OKLAR: 1- Elvan 2- Gökçeli 3- Karaisalı 4- Kınık 5- Kusun 6- Koştemür 7- Ulaş 8- Yüreğir ŞAM TÜRKMENİ: 1- Boğayırlı 2- Eymir Gazili 3- Salur 4- Süleymanlı BOZULUS TÜRKMENİ-BOZOKLAR: 1- Avşar 2- Bayat 3- Beğdili 4- Dulkadirli 5- Halep Türkmeni AKKOYUNLU EL VE OYMAKLARI: l - Avşar 2- Alpagut 3- Beğdili 4- Çavundur 5- Danişmendli 6- Dodurga 7- Döğer 8- Karkın 9- Kocahacılı 10- Musullu 11- Oğulbeyli 12- Süleyman Hacılı 13- Salarlı 14- Tabanlı DULKADİRLİ OYMAKLARI: 1- Ayaş 2- Anamaslı 3- Avcı 4- Avşar 5- Berendi 6- Cerit 7- Ceceli 8- Çimeli 9- Çağırganlı 10- Dodurga 11 - Eymir 12- Gündeşli 13- Karkın musacalı-Ağcakoyunlu 14- Kızılkocalı 15- Kınık 16- Köçekli 12- Küşne HALEP TÜRKMENLERİ: l - Acurlu 2- Bayat 3- Beğdili 4- Gündüzlü Avşarı 5- Harbendeli 6- İnallı 7- Karakoyunlu 8- Köpekli Avşarı YENİ İL TÜRKMENLERİ: İki ana kol; a) l- Avşar 2- Bayat 3- Bayındır 4- Beğdili 5- Harbendeli 6- Karakoyunlu b) l- Ağcakoyunlu 2- Barak 3- Boynuyoğunlu 4- Çağırganlı 5- Cerit 6- Çimeli 7- İmanlı Avşarı 8- Musacalı-Musahacılı 9- Tatar Alili 10-TecirIi ULUYÖRÜKLER: 1- Akkuzulu 2- Aksalur 3- Alibeyli 4- Çapanlı 5- Çepni 6- Çungar 7- Dodurga 8- Gökçeli 9- İkizli (Ekiz) 10- İlbeyli 11- Kuzugöllü 12- Karakeçili 13- Karafakılı 14- Özlü 15- Saraçlı 15- Turgutlu 16- Ustacalu-Ustahacılı GEDİKLER: 1- Ağcalı 2- Ağcakoyunlu 3- Deli Alili 4- Kara Yahyalı 5- Şam Bayadı KARATAŞ: 1- AliBeyli 2- Ağcalı 3- Kızılkocalı (Alisarılı) 4- Tecirli 1- Hisarbeyli 2- Karalı 3- Kırıklı 4- Kızılkocalı 5- Sevgülen (Sarıhalilli) 1580 YILINDAKİ BÜYÜK GÖÇEBE GRUPLARI: 1- Akkoyunlu (Bayındır) 2- Atçekenler 3- Ankara Yörükleri 4- Bayat 5- Bozulus Türkmen Elleri 6- Bozok Türkmen Oymakları 7- Dulkadirli Türkmenleri 8- Halep Türkmenleri 9- Karakoyunlu (Yıva-Yuva) 10- Çepni 11- Kayı 12- Oğuz Hanlı Oymağı 13- Tatar (Ak, Kara) 14- Ulu Yörük (Amasya, Sivas) 15- Yeni İl Türkmen Oymakları BOZULUS TÜRKMENLERİ: 1690 yılında Orta ve Batı Anadolu'ya yerleştiler.(bkz: 21) 1- Ankara yöresine yerleşenler; Tabanlı 2- Kırşehir ve Nevşehir Yöresine Yerleşenler: Karaca, Türkmen Kurutlu, Yabanlı, Yağmurlu. 3- Akşehir ve Ilgın Yöresine: Avşar, Danişmendli, Hamzahacılı, Şerefli. 4- Afyon, Balıkesir, Kütahya ve Manisa Yöresine: Gündeşli, Köçekli, Oğulbeyli. 5- Aydın, Afyon, Balıkesir, Denizli ve Isparta Yöresine: Danişmendli. ŞAM TÜRKMENLERİ: Bozoklar ve Bozulusun Önemli Kolları: A- 1- Avşar 2- Bayat Beğdili Döğer B- 1- Bozcaoğulları (Bayat) 2- Dulkadirli (Bayat, Karaçalı) Gündüzlü (Avşar) Harbendeli-Hüdabendeli-Harmandalı İnaloğulları-İnallu Karaosmanoğulları (Avşar) Şam Bayadı Sevgülen ÜÇOKLAR A- 1- Bayındır Eymur Kınık Salur - Salar 1- Özeroğulları (Kınık) 2- Karaisalı 3- Ramazanoğulları (Yüregir) 4- Ulaş AVŞARLAR Avşarlar Göçebe ve Konar Göçer olarak hayvancılık yapan bir Oğuz Boyudur. Zorunlu iskana tabi tutulan ilk Türk boyudur. 1690-1870 yılları arasında iskan edilmişlerdir. İl: Avşarların yaşadıkları bölgeye, yurtlarına verdikleri ad. El: Avşarların kendi göçebe topluluklarına verdikleri ad. Bunu Türkülerinde; "Konak göçek, devran sürek elilen", "Kalktı göçeyledi Avşar elleri, Ağır ağır giden eller bizimdir" şeklinde ifade etmişlerdir. Avşar ileri gelenlerine Avşar Beyi veya Avşar Kocaları da denir.(bkz:19,54) Avşar Elleri: 1- Yaşadıkları Bölgeye Göre: a) Anadolu Avşarları b) Hüzisyan c) İran d) Kuhgilay e) Kazerun (Hazar) f) Suriye (Halep, Rakka) g) Urhiye 2- Anadoluda Yerleştikleri Bölgeye Göre; a) Ankara Avşarları b) Aydın c) Bozok (Yozgat) d) Bozuluş (Diyarbakır, Urfa) e) Dulkadirli (Kadirli) f) İmanlı (K. Maraş) g) Kayseri h) Kozan (Çukurova) ı) Kütahya i) Yeni İl (Sivas) Avşarlar; Adana (Tufanbeyli, Kozan, Kadirli, Ceyhan..), Ödemiş, Kayseri (Özellikle Pınarbaşı) , Tarsus, Sivas (İmranlı, Zara, Gürün), Tokat, Denizli gibi illerimizde halen varlıklarını sürdürmektedirler. 3- Avşar Ellerinden (topluluk adları) Örnekler: Bahrilî Avşarı, İmankuli Avşarı, Karagündüzlü Avşarı, Karamanoğulları Avşarı, Kozanoğlu Avşarı, Recepli Avşarı, Varsak... 4- Avşar Yaylak ve Kışlakları: Akdağ, Bolkar Dağları, Binboğalar, Gavur Dağları... Kışlakları ise; Çukurovada Ceyhan nehri çevresindedir. 5- Avşar Türkü Çeşitleri; Ağıt, Atışma, Bozlak, Destan, Güzelleme, Koçaklama, Koşma, Varsağı... Avşar Ozanı Dadaloğlundan (1785-1868) bir mısra; "Türk'ün olan Türkmen eli çökünce, Kaypak Osmanlılar size aman..." -Türkmen Türküleri; Barak Havaları, Horyat (Hoyrat;...) Ali KEZER-YÖRÜKTÜRK TEN ALINMIŞTIR. |